اساساً شکستن لامپ کم مصرف و مهتابی در مکان‌ها و محیط‌های سربسته می‌تواند منجر به بروز آسیب‌ها و مشکلات جبران‌ناپذیری در سلامتی انسان‌ها شود. در بخش زیر به‌طورکلی به بررسی مواد موجود در لامپ کم‌مصرف، بررسی عوارض و مشکلات ناشی از شکسته شدن لامپ کم مصرف و مهتابی و موارد ضروری در هنگام شکسته شدن لامپ‌های مهتابی خواهیم پرداخت.
مواد موجود در لامپ‌های کم مصرف و مهتابی
به‌صورت کلی در لامپ کم‌مصرف و مهتابی اندکی جیوه وجود داشته و یکی از قسمت‌های اصلی تشکیل‌دهنده لامپ کم‌مصرف، گازهای ترکیب‌شده از مخلوط جیوه و آرگون است. از دیگر اجزای مهم تشکیل‌دهنده لامپ کم‌مصرف، می‌توان به مواردی ازجمله سرپیچ، ترانس، فسفر، لوله‌های شیشه‌ای و … اشاره نمود. نورهای منتشرشده از لامپ‌های کم‌مصرف و مهتابی عموماً به نور ماورای بنفش (UV) معروف هستند.
اساساً جیوه در لامپ کم‌مصرف و مهتابی به‌عنوان منبع اصلی تولید نور بوده که این نور در مراحل بعدی با رد شدن از اتم‌های فسفر، به نور مرئی تبدیل شده و فضای مجاور را به‌خوبی روشن می‌کند.
در زمان شکسته شدن لامپ‌های کم‌مصرف و مهتابی، جیوه موجود در آن‌ها به‌شدت در محیط پخش می‌شود که این امر منجر به بروز انواع بیماری‌ها و آسیب‌های تنفسی در افراد خواهد شد. جیوه به‌صورت کلی چه در حالت مایع و چه در حالت بخار، ماده‌ای بسیار خطرناک و سمی است و هرگونه برخورد با این ماده می‌تواند سبب بروز انواع ضایعات مغزی و کبدی در انسان شود. این ماده همچنین می‌تواند از طریق بافت‌های پوستی و گوارشی به بدن فرد نفوذ کرده و باعث اختلال در سیستم عصبی آن شود.
خطرات و عوارض ناشی از بروز جیوه در لامپ کم مصرف
به‌طورکلی هر عدد لامپ کم‌مصرف می‌تواند منجر به آلوده شدن 190 هزار لیتر آب شرب شود؛ بنابراین لامپ‌های رها شده در طبیعت، در هر ثانیه به مقدار 400 هزار لیتر آب را آلوده خواهند کرد. در ادامه به شرح کامل خطرات و عوارض جانبی پخش شدن جیوه در مکان‌های مسکونی و محیط‌زیست می‌پردازیم:
1- آلودگی آب شرب؛ پخش شدن 5 الی 10 میلی‌گرم از جیوه در اصل می‌تواند 18،000 الی 30،000 لیتر آب شرب را از دسترس خارج کند.
2- عدم رشد مناسب گل‌ها و گیاهان زینتی
3- افزایش آلودگی هوا و ایجاد باران های اسیدی خطرناک
4- مسمومیت بیشتر جانوران و حیوانات در محیط‌زیست
5- مرگ بسیاری از موجودات آبزی ساکن دریاها به علت ترکیب شدن جیوه با آب دریا؛ مخلوط شدن آب با جیوه در اصل منجر به ایجاد یک ترکیب ثانویه خطرناک به اسم متیل جیوه شده و حیات جانداران دریایی را به خطر می‌اندازد.
6- بسته شدن کامل تمام رگ‌های خونی افراد و بالطبع مسمومیت آنان
7- ایجاد بیماری میناماتا؛ این بیماری در کل سبب درگیر شدن سیستم عصبی فرد می‌شود.
8- ایجاد مشکلات بسیار زیاد در حواس پنج‌گانه فرد، کاهش وزن شدید فرد، لرزش بدن، التهاب شدید پوست، بروز آلزايمر در سنين پيري و در موارد حاد مرگ بيمار
نکات ایمنی مهم و ضروری پس از شکستن لامپ مهتابی و کم‌مصرف
به‌صورت کلی افراد باید بعد از شکسته شدن لامپ‌های مهتابی و کم‌مصرف، موارد زیر را رعایت نمایند:
1- در گام نخست پس از شکسته شدن لامپ کم‌مصرف و آزاد شدن جیوه درون آن، فرد باید با قرار دادن یک پارچه نخی بر روی دهان و بینی خود، در و پنجره‌های ساختمان را باز کرده و سپس مکان موردنظر را به مدت 30 الی 45 دقیقه ترک نماید.
2- اساساً کودکان و افراد مسن باید از مکان‌هایی که در آن جیوه پخش شده است، فوراً دور شوند؛ زیرا ریه‌های این افراد به‌شدت حساس بوده و خطرات و مشکلات بیشتری آن‌ها را تهدید خواهد کرد.
3- اگر لامپ کم‌مصرف یا مهتابی در هنگام روشن بودن شکسته شود، باید برای جلوگیری از ایجاد مشکلاتی از قبیل برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی، سریعاً آن را خاموش کرد.
4- برای پاک‌سازی و تمیز نمودن مکان‌هایی که در آن جیوه پخش شده است، نباید از جاروبرقی استفاده کرد؛ چرا‌که استفاده از جاروبرقی یا دیگر وسایل تمیزکننده برقی سبب پخش شدن جیوه در فضا می‌شود. برای جمع‌آوری ذرات ریز ناشی از شکسته شدن لامپ کم‌مصرف می‌توان از چسب پهن استفاده کرد.
5- بعد از گذشت 30 الی 45 دقیقه فرد باید به مکان شکستن لامپ و آزاد شدن جیوه مراجعه کند و چنانچه پودر گوگرد در دسترس فرد باشد، پودر گوگرد را باید بر روی مکان شکسته شدن لامپ بریزد و سپس با یک پارچه‌ی خیس، کلیه‌ی قطعات لامپ را جمع‌آوری کرده و در درون کیسه‌ی نایلونی بیاندازد.
6- کیسه‌های نایلونی حاوی قطعات شکسته شده لامپ‌های مهتابی و کم‌مصرف عموماً باید در یک مکان مخصوص نگهداری شوند؛ از تحویل دادن این کیسه‌ها به افراد شهرداری که مسئولیت جمع‌آوری پسماندهای مختلف در شهر را بر عهده دارند، خودداری کنید؛ زیرا به‌طورکلی هیچ واحدی در کشور جهت خنثی‌سازی و امحاء مشکلات ناشی از این لامپ‌ها تا امروز تشکیل نشده است.
7- لامپ‌های مهتابی و کم‌مصرف سوخته و یا شکسته نشده، بایستی در یک مکان خاص در منزل یا محل کار و دور از دسترسی کودکان نگهداری شوند.
جمع‌بندی کلی
در مقاله فوق به‌طورکلی به خطرات ناشی از شکسته شدن لامپ کم‌مصرف و لامپ مهتابی و نکات ضروری در ارتباط با جمع‌آوری این لامپ‌ها اشاره شد. همان‌طور در بخش‌های بالایی نیز گفته شد، لامپ‌های کم‌مصرف و مهتابی دارای اندکی جیوه هستند؛ جیوه ماده‌ای بسیار خطرناک و سمی بوده و بیشتر در دماسنج‌ها و باتری‌های الکتریکی پیدا می‌شود.
در هنگام شکسته شدن لامپ مهتابی هرگونه تماس فیزیکی و یا استشمام در آن مکان می‌تواند منجر به بروز انواع مشکلات و آسیب‌ها در فرد شود، که ازجمله این مشکلات و آسیب‌ها می‌توان به مواردی همچون مسمومیت فرد، ایجاد انواع مشکلات تنفسی در فرد، مشکلات کبدی و عصبی، آسیب به پوست و … اشاره داشت؛ بنابراین در هنگام شکسته شدن آنان بایستی موارد و نکات ایمنی مطرح شده در بالا را انجام داد.
ضمن تشکر از شما بابت مطالعه مقاله فوق، امیدواریم که مطالعه مطالب زیر نیز برای بالا بردن سطح آگاهی شما مفید باشند:
–تفاوت لامپ سفید و مهتابی چیست؟
–تفاوت لامپ ال ای دی با لامپ کم مصرف
–همه چیز در مورد لامپ ال ای دی
–لامپ تشخیص رنگ چیست و چگونه کار می‌کند؟
–لامپ رشد گیاه، جایگزینی برای نور طبیعی خورشید
–تفاوت لامپ آفتابی و مهتابی چیست؟
–لامپ کرسی چیست و چه کاربردی دارد؟
–تعمیر لامپ ال ای دی در منزل، آموزش قدم به قدم ساده و سریع
تکه کابل
