هادی‌های الکتریکی می‌بایست از هر نظر سالم باشند تا بتوان آن‌ها را در تأسیسات توزیع و انتقال نیروی برق و همچنین مدار‌های الکتریکی استفاده نمود. استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل شامل مجموعه قوانینی می‌شود که سلامت فیزیکی و عملکردی سیم و کابل از زمان تولید در کارخانه تا هنگام نصب و استفاده را تضمین می‌کند. با رعایت این استاندارد‌ها می‌توان تا حد زیادی از خطرات جانی و مالی احتمالی در زمان عملیات نصب هادی‌های الکتریکی و همچنین هدر رفت نیروی برق در شبکه‌های توزیع و انتقال جلوگیری نمود.
جابجایی و حمل و نقل سیم، کابل و درام‌های چوبی چگونه است؟
اصول رایج در استاندارد حمل و نقل سیم و کابل تا حد زیادی به نوع و شیوه بسته بندی آن‌ها بستگی دارد. به عنوان مثال اغلب سیم و کابل‌های فشار ضعیف به صورت بسته‌های رول شده و یا قرقره‌های کوچکتر عرضه می‌شوند در حالی که برای بسته بندی کابل‌های فشار متوسط و قوی از درام‌های چوبی یا در نمونه‌هایی که بیش از 10 تن وزن دارند از درام‌های فولادی استفاده می‌کنند.
بر اساس استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل استفاده از قرقره‌ها، درام‌های چوبی و فولادی به سبب امکان محافظت بیشتر از سیم و کابل، بیشتر توصیه شده است. معمولاً کلیه اطلاعات ضروری نظیر مشخصات سیم و کابل، وزن ناخالص آن‌ها، میزان وزن قابل تحمل و همچنین فلش نشان دهنده جهت چرخاندن و قرار دادن آن‌ها به صورت واضح روی بسته بندی قرقره‌ها و درام‌ها درج می‌شود.
۱. استانداردهای حمل و نقل درام کابل‌های فشار متوسط و قوی برای فواصل کوتاه
اغلب درام‌های چوبی کابل‌های فشار متوسط و قوی در محدوده وزنی قرار دارند که ایمن‌ترین روش برای جابهجایی آن‌ها، حمل و نقل توسط لیفتراک است. وزن درام‌های کابل ممکن است بین چند صد کیلو تا حداکثر 12 تن متغیر باشد، لذا همواره باید از لیفتراک متناسب با وزن آن‌ها استفاده نمود.
با این حال استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل استفاده از لیفتراک را تنها در زمین‌هایی با بستر سخت و هموار (جایی که امکان سقوط درام کابل از روی لیفتراک وجود ندارد) مناسب می‌داند. همچنین باید اطمینان حاصل شود که تاین‌های (شاخ‌های نگه دارنده) لیفتراک قادر به طی کردن عرض درام کابل و نگهداری هردو فلنج آن می‌باشد. بر این اساس برای درام سیم و کابل‌های فشار متوسط، لیفتراک با تاین 120 سانتی‌متری و برای درام کابل 33 کیلوولت تا 132 کیلوولت، استفاده از لیفتراک با تاین 250 سانتی‌متری توصیه شده است.
استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل، جابهجایی درام کابل‌های قوی تر از 132 کیلوولت را تنها به کمک جرثقیل مجاز می‌داند. در این گونه موارد می‌بایست اطمینان حاصل شود که از یک محور پخش کننده وزن با طول متناسب با عرض درام‌ها استفاده شود (مطابق تصویر زیر). این اقدام بدین منظور صورت می‌پذیرد تا از اعمال فشار مازاد بر یک یا هردو فلنج درام کابل جلوگیری گردد.
براساس آمار اغلب آسیب‌های جدی به بدنه کابل‌ها در زمان عملیات حمل و نقل اتفاق می‌افتد. به همین منظور، درام‌های کابل باید به طور ایمن مهار شوند تا از حرکت آن‌ها و وقوع یک حادثه احتمالی جلوگیری شود.
در زمان تخلیه و یا بارگیری درام کابل فشار قوی اگر لیفتراک و یا جرثقیل در دسترس نباشد، باید یک رمپ موقت با شیب تقریبی 1:4 ساخته شود. پس از آن می‌توان درام چوبی را به کمک طناب یا وینچ روی این سطح شیب دار غلتاند. همچنین در هنگام عملیات تخلیه، ساختن یک بستر شنی در پای سطح شیب دار می‌تواند نقش ترمز را برای درام کابل در حال غلتیدن ایفا کند.
پس از بارگیری درام‌های چوبی یا فولادی روی کامیون، می‌بایست آن‌ها را به کمک پایه‌های چوبی و طناب (سیم بکسل) مهار نمود. کمترین امکان لغزش می‌تواند منجربه حوادث احتمالی در طی مسیر حمل و نقل شود.
۲. استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل‌های فشار ضعیف برای فواصل کوتاه
استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل‌های فشار ضعیف با توجه به تنوع بالای شیوه بسته بندی آن‌ها بسیار گسترده است. این نوع هادی‌ها را می‌توان به صورت بسته بندی‌های رولی، رولی با بسته بندی پلاستیک حرارتی، رول‌های درون جعبه مقوایی، قرقره‌های مقوایی یا کارتن پلاست، قرقره‌های پلاستیکی، درام‌های چوبی کوچک، بسته بندی کیسه‌ای و رول‌ها یا قرقره‌های درون کارتن یا باکس چوبی مشاهده نمود. اصول مراقبتی تا حد زیادی به نوع بسته بندی و همچنین ویژگی‌های سیم و کابل ولتاژ پایین بستگی دارد.
با این حال برخی موارد مشترک در خصوص حمل و نقل همه انواع هادی‌های فشار ضعیف به چشم می‌خورد.
استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل‌های فشار ضعیف انجام کلیه مواردی که ممکن است سبب سقوط و یا آسیب فیزیکی هادی‌های الکتریکی شود را منع کرده است. بر همین اساس در طول عملیات بالا بردن و بارگیری سیم و کابل فشار ضعیف، بلند کردن چندین بسته مجزای سیم و کابل به طور همزمان ممنوع است، مگر این که بسته‌های مذکور در قالب یک واحد بزرگتر مهار شده باشند.
استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل‌های فشار ضعیف بسته بندی‌های رولی، رولی کیسه‌ای و پلاستیکی را ضعیف‌ترین نوع بسته بندی در نظر گرفته است، لذا برای حمل نقل آن‌ها می‌بایست اقدامات احتیاتی بیشتری انجام شود.
وسیله نقلیه‌ای که برای حمل و نقل بسته بندی‌های رولی سیم و کابل فشار ضعیف در نظر گرفته شده است باید مجهز به پالت و قفسه‌های مجزا باشد. افزون بر این با توجه به وزن و ویژگی‌های سیم و کابل رول شده، ارتفاع انباشتگی تنها به تعداد 5 الی 10 بسته روی یکدیگر مجاز است. ارتفاع بسته‌های چیده شده روی یکدیگر نیز نباید از 1.5 متر تجاوز کند.
در هنگام انتقال به کمک وسایل نقلیه جاده‌ای، کشتی‌ها و سایر وسایل حمل و نقل، بسته بندی‌های سیم و کابل فشار ضعیف می‌بایست صاف قرار داده شده و سپس به درستی مهار شوند تا از برخورد و یا واژگونی متقابل جلوگیری گردد.
همچنین بر اساس استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل‌های فشار ضعیف قرار دادن هادی‌های ولتاژ پایین در برابر تابش مستقیم نور خورشید و همچنین رها کردن آن‌ها از ارتفاع در هنگام تخلیه اکیداً ممنوع است.
۳. استانداردهای حمل و نقل درام کابل‌های فشار متوسط و قوی برای مسافت‌های طولانی
بر اساس استانداردهای حمل و نقل درام کابل‌های فشار متوسط و قوی برای مسافت‌های طولانی، انتقال با کشتی و یا سفر‌های بین قاره‌ای، درام هادی‌های ولتاژ متوسط و قوی می‌بایست روی سطحی صاف و محکم (مانند پالت‌های چوبی، سنگ ریزه محکم یا بتن) مهار شوند.
بارگیری و انبار کردن درام‌ها به صورت عمودی مغایر با قوانین استاندارد است. همچنین لبه‌های فلنج درام نباید روی سطح مرطوب و یا در محیط آبی حاوی مواد شیمیایی و هرگونه ماده خورنده قرار داشته باشد.
برای مهار درام کابل‌های فشار متوسط و قوی روی سطوح مناسب برای بارگیری می‌توان از سیم‌های بکسل، زنجیر و گوه استفاده نمود. استفاده از طاب برای مسافت‌های طولانی ممنوع است.
گوه‌ها باید در لبه‌های فلنج قرار گیرند و نه بین فلنج‌ها (محلی که کابل پیچیده می‌شود)، زیرا اعمال هرگونه نیروی اضافی روی هادی‌های الکتریکی برخلاف اصول استانداردهای حمل و نقل درام کابل‌های فشار متوسط و قوی است.
کشتی‌‌هایی که فضای بارگیری آن‌ها روی عرشه قرار دارد و یا کامیون‌های فاقد فضای سرپوشیده می‌توانند از گوه‌های مخصوص برای ایجاد ارتفاع بین لبه‌های فلنج و سطح نگهدارنده استفاده نمایند (مطابق تصویر زیر-سمت راست).
در زمان حمل نقل کابل‌های فشار قوی و متوسط برای مسافت‌های طولانی، بازدید دوره‌ای درام‌ها ضروری است. ممکن است فلنج‌های درام چوبی تحت تأثیر وزن هادی دچار اعوجاج و از هم باز شدگی شود. در چنین شرایطی چرخاندن درام‌ها و تغییر وضعیت آن‌ها الزامی‌است.
۴. استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل‌های فشار ضعیف برای مسافت‌های طولانی
به منظور حمل و نقل سیم و کابل‌های فشار ضعیف با کشتی و یا وسایل نقلیه جاده‌ای و هوایی، قوانین خاصی وجود دارد که منجر به تضمین سلامت هادی‌ها تا محل تحویل می‌شود. استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل‌های فشار ضعیف به وضوح مشخص کرده‌اند که بارگیری این هادی‌ها در کنار هرگونه مواد شیمیایی، اسیدی، قلیایی و خورنده اکیداً ممنوع است و می‌بایست آن‌ها را در محیط‌های جداگانه نگهداری نمود.
علاوه بر این، محیط بارگیری می‌بایست دارای رطوبت نسبی زیر 75 درصد و به دور از تابش مستقیم نور خورشید باشد.
برخلاف کابل‌های فشار متوسط و قوی، بارگیری سیم و کابل‌های ولتاژ پایین روی عرشه کشتی‌ها و کامیون‌های فاقد فشای سرپوشیده جایز نیست. زیرا علاوه بر تأثیرات منفی آب و هوا، عوامل مکانیکی نیز می‌توانند سبب بروز آسیب‌های فیزیکی در عایق و یا فلز رسانای هادی الکتریکی شوند.
در هنگام بارگیری و جابجایی باید تراورس‌ها را زیر پالت‌ها (نه در تماس مستقیم با سیم و کابل) قرار گیرد. دسته‌های کوچک سیم را می‌توان روی قفسه چید اما ارتفاع انباشتگی بسته به وزن و سایر ویژگی‌های هادی فشار ضعیف نباید بیشتر از 5 تا 10 رول باشد.
همچنین باید توجه داشت برخی از انواع هادی‌های فشار ضعیف تابع موارد خاصی از استانداردهای حمل و نقل سیم و کابل می‌شوند، بنابراین پیش از شروع عملیات بارگیری می‌بایست نسبت به آگاهی تمامی پرسنل از این گونه موارد اطلاع دقیق حاصل نمود.
سخن پایانی
ما در این مقاله سعی کردیم به صورت تمام‌کمال به بررسی اصول صحیح جابجایی و حمل و نقل سیم و کابل بپردازیم. شما چه اطلاعات دیگری در این زمینه دارید؟ لطفا نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگران در قسمت دیدگاه‌ها به اشتراک بگذارید.
955 بازدید
الهه زینالی
