یکی از پرکاربردترین قطعات مکانیکی در صنعت، که نقش مهمی در جابه‌جایی و ساخت وسایل ایفا می‌کند، جک پنوماتیک است که با تبدیل هوای فشرده به انرژی مکانیکی باعث حرکت راحت‌تر و سریع‌تر وسایل مورد نظر ما می‌شوند. جک‌های پنوماتیک انواع مختلفی داشته که هر کدام برای انجام کاری خاص به کار می‌روند. یکی از پرکاربردترین انواع جک های پنوماتیک، جک گریپر پنوماتیک است. در این مقاله قصد داریم به بررسی جک گریپر پنوماتیک پرداخته و انواع آن را بیان کنیم.
جک پنوماتیک و انواع آن
همان‌طور که گفته شد، جک پنوماتیک قطعه‌ای مکانیکی است که با ورود هوای پرفشار به محفظه پیستونی آن، صفحه متصل به جک به حرکت درآمده و عملکرد جک آغاز می‌شود. جک‌های پنوماتیک در دو دسته یک‌طرفه و دوطرفه تقسیم‌بندی می‌شوند.
در سیلندرهای یک‌طرفه، همان‌طور که از نام آن‌ها مشخص است، هوای فشرده از یک سو و طرف وارد شده و موجب به حرکت درآمدن پیستون می‌شود. اما در سیلندرهای دوطرفه، برخلاف نوع یک‌طرفه، هوای فشرده می‌توانند هم از طرف رفت و هم از طرف بازگشت پیستون، به فعالیت پرداخته و باعث جابه‌جایی پیستون به طرف دیگر شود.
علاوه‌بر این دسته‌بندی، جک‌ها را می‌توان با توجه به کاربردشان به پنج دسته کلی تقسیم کرد. این پنج دسته جک‌های پنوماتیکی عبارتند از:
- جک پنوماتیکی چهارمیل
- جک پنوماتیکی کامپکت یا مگنت دار
- جک پنوماتیکی رادلس یا بدون شیفت
- جک پنوماتیکی کتابی یا راهنمادار
- جک قلمی پنوماتیک
هر یک از انواع جک‌های نام برده شده دارای ویژگی و کاربردهای گوناگونی هستند که با توجه به کار مورد نظر ما به کار می‌روند. همان‌طور که گفته شد، مبنای کار جک‌های پنوماتیک بر اساس نیرو و انرژی هوای فشرده است. به همین دلیل این جک‌ها برای محیط‌هایی که بهداشت و پاکی تجهیزات و محیط از اهمیت بالایی برخوردار است، بسیار مناسب و پرکاربرد می‌باشند. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این جک‌ها، عدم کثیفی یا آلودگی در صورت بروز نشتی و خرابی دستگاه است.
همین‌طور از دیگر مزایای این قطعه کاربردی می‌توان به نداشتن هیچ‌گونه سروصدا و آلودگی صوتی در هنگام انجام کار اشاره کرد. از سایر کاربردهای سیلندرها و جک‌های پنوماتیک می‌توان به باز و بسته‌کردن درب‌ها، ترمزهای غلطکی، ترمزهای صنعتی، جابه‌جایی قطعات، برداشتن و یا قراردادن اشیاهای کوناگون و تجهیزات و … اشاره کرد. در ادامه به بررسی جک گریپر پنوماتیک می‌پردازیم.
جک گریپر پنوماتیک
جک گریپر پنوماتیک که آن را با نام چنگک یا گیره نیز می‌شناسند نوعی جک رادلس یا بدون شفق است که از آن به عنوان یکی از انواع پرکاربرد جک‌های پنوماتیک نام برده می‌شود که مانند سایر سیلندرها، برای جابه‌جایی قطعات و یا گرفتن آن‌ها به‌کار می‌رود.
این جک با استفاده از هوای فشرده نیروی محرک لازم برای حرکت اهرم‌هایش را تامین کرده بدین جهت در دسته سیلندرها و جک‌های پنوماتیکی قرار گرفته است. گریپرها را می‌توان نوعی عملگر پنوماتیکی دانست که نقش نگهدارنده را برعهده داشته و از همین رو به آن‌ها انگشتان پنوماتیک نیز گفته می‌شود.
زمانی که نیاز به گرفتن یا نگه‌داشتن یک قطعه سنگین وزن داریم، از آنجایی که انگشتان انسان تحمل وزن زیاد و یا تحمل وزن یک قطعه به مدت طولانی را ندارند و یا شرایط محیطی به‌گونه‌ای است که فعالیت انسان در آن مکان امکان‌پذیر نمی‌باشد مثل حرارت بالا و یا اسیدی بودن محیط، از انگشتان پنوماتیک کمک گرفته می‌شود.
یک گریپر می‌تواند از یک یا چند سیلندر پنوماتیک تشکیل شده و هر کدام به‌صورت جداگانه اما به یک هدف مشترک، کاری را انجام دهند. هر گریپر از دو یا چند فک تشکیل شده است که با توجه به فرم گریپر، می‌توان انواع اتصالات مکانیکی را به فک آن انجام داد که به این اتصالات فیتینگ گفته می‌شود. گریپرها مانند جک‌های پنوماتیک دوطرفه، که در بخش قبلی به توضیح کامل آن پرداختیم، دارای دو مجرا برای عبور هوای فشرده است و با توجه به مسیر عبور هوای نصب شده در جک گریپر، این مجراها نقش مهمی در عملکرد درست جک ایفا می‌کنند.
چک گریپر پنوماتیک از قابلیت نصب سنسور بر روی بدنه نیز برخوردار است و می‌توان به‌وسیله این سنسورها وضعیت فک‌های گریپر مثل باز یا بسته‌بودن آن‌ها را تشخیص داد. همچنین این جک‌ها قابلیت ارسال سیگنال از سمت پردازنده برای کنترل و فرماندهی جک‌ها را میسر می‌سازد. برای نصب گریپر بر روی دستگاه مورد نظر از سوراخ‌های تعبیه شده بر روی بدنه جک پنوماتیک استفاده می‌شود.
در ادامه می‌خواهیم به چند نکته که به سالم‌ماندن جک گریپر پنوماتیک و افزایش طول عمر کاری جک کمک می‌کند، اشاره کنیم. گریپرها در انواع مختلفی در بازار موجود هستند، پس باید با توجه به فضای موجود و کارکرد مورد نظر، گریپر و جک گریپر صحیح را انتخاب کرد. سرعت کار یا باز و بسته‌شدن گریپر باید با استفاده از وسایلی مانند فلوکنترل، کنترل شود. نصب فیتینگ مناسب بر روی فک‌ها نقش مهمی در جلوگیری از آسیب دیدن گریپر ایفا می‌کند.
در ساختار گریپرهای پنوماتیک که اغلب به شکل مکعب مستطیل هستند، از یک محفظه خلاء، دو اهرم و یک منبع هوا استفاده شده است. اهرم‌های گریپر، شکلی شبیه به انبردست داشته که با عبور هوای فشرده از هم فاصله گرفته و با واردشدن هوا به محفظه خلاء، به یکدیگر نزدیک می‌شوند تا جسم مورد نظر در جای خود محکم شود. از کاربردهای جک گریپر پنوماتیک می‌توان به کاربرد آن در خطوط تولید خودرو، تجهیزات پزشکی، خطوط مونتاژ و بسته بندی و … اشاره کرد.
انواع جک گریپر پنوماتیک
جک گریپر پنوماتیک در انواع گوناگونی تولید و در بازار عرضه می‌شود که از متداول‌ترین آن‌ها می‌توان به جک‌های گریپر موازی، گریپر انبری و گریپر چند فک یا سه نظام اشاره کرد. گریپرهای موازی که به عنوان رایج‌ترین نوع جک‌های گریپر پنوماتیک شناخته می‌شوند و دلیل آن حرکت موازی چنگک‌هایشان است که باعث شده به این نام معروف شوند.
گریپرهای انبری مانند گریپرهای موازی هستند با این تفاوت که حرکت شاخک‌ها در هر نوع متفاوت است. همچنین این گریپرها در مقایسه با نوع موازی از قیمت پایین‌تری برخوردار هستند. گریپرهای چندفکی هم همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست از چندین فک تشکیل شده‌اند مانند گیره موازی دو فکی یا گیره زاویه‌دار دو فکی.
نتیجه گیری
جک‌ها ابزاری برای جابه‌جایی یا انتقال سایر ابزار و وسایل هستند. جک‌های پنوماتیکی به دلیل سرعت بالا و آلودگی پایینی که دارند، بسیار پرمصرف و محبوب بوده و در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند. جک‌های پنوماتیک دارای انواع مختلفی بوده که یکی از پرکاربردترین آن‌ها، جک گریپر پنوماتیک است. جک گریپر، نوعی جک پنوماتیکی مکعب‌مستطیل شکل با دو چنگک است که به‌دلیل تنوع بالا، کارایی زیاد و قیمت مناسبی که دارد، بسیار پرکاربرد است.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی جک گریپر پنوماتیک پرداخته و انواع آن را بیان کنیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. ممنون می‌شویم اگر نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در سایت تکه‌کابل در میان گذاشته و ما را از مباحث مورد نیازتان مطلع سازید.
336 بازدید
احسان شوکتی
