بنتونیت نوعی رس ریزدانه بوده که حداقل حاوی ۸۵٪ رس مونت‌موری‌لونیت می‌باشد. به طور معمول اصطلاح Bentonite برای خاک‌های کلوئیدالی که با رگه‌های شیل بنتون کرتاسه که در نزدیکی قلعه نظامی بنتون و منطقه رودخانه سنگی وایومینگ در یک‌دیگر آمیخته شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه این راهنما با Bentonite و کاربردها و ویژگی‌های آن بیشتر آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید!
بنتونیت؛ ماده‌ای ارزشمند برای طیف وسیعی از صنایع
Bentonite یک کانی رسی بوده که در نتیجه تغییرات در خاکستر آتش‌فشانی تولید می‌شود. Bentonite علاوه بر مونت‌موری‌لونیت حاوی مواد معدنی مختلف گروه اسمکتیک ازجمله هکتوریت، ساپونیت، بیدلایت و نونرونیت می‌باشد. لازم به ذکر است که اسمکتیت‌ها جز مواد معدنی رسی بوده که از کریستالیت‌های منفرد تشکیل می‌شوند و اکثر آن‌ها در بزرگ‌ترین ابعاد حداقل ۲ میکرومتر می‌باشند.
درواقع می‌توان گفت که کریستالیت‌های اسمکتیت کانی‌های رس سه لایه به حساب می‌آیند. این نوع از کانی‌ها متشکل از دو لایه ۴ ضلعی و ۱ لایه ۸ ضلعی هستند. انواع مختلف بنتونیت‌ها با توجه به ماهیت پیدایش و تشکیل، علاوه بر مونت‌موری‌لونیت، حاوی مواد معدنی جانبی هم‌چون کوارتز، کلسیت، فلدسپات و گچ نیز هستند. Bentonite دارای خواص کلوئیدی قوی بوده و هنگامی که با آب تماس پیدا می‌کند، حجم آن بیشتر شده و یک مایع ژلاتینی و چسبناک به وجود می‌آید. از جمله ویژگی‌های منحصربه‌فرد Bentonite که آن را به ماده‌ای ارزشمند برای صنایع مختلف تبدیل می‌کند می‌توان به تورم، جذب آب، هیدراتاسیون و گرانروی اشاره کرد.
کاربردهای وسیع بنتونیت در صنایع
همان‌طور که گفته شد، این سنگ دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی بوده که به لطف این مشخصات می‌توان از آن در صنایع مختلف استفاده کرد. در ادامه با کاربردهای Bentonite آشنا خواهیم شد:
نقش Bentonite در صنایع آرایشی بهداشتی و دارویی
عمده‌ترین کاربرد Bentonite در صنایع آرایشی و دارویی به عنوان عامل به وجودآورنده گرانروی است. این ماده در صنایع مذکور به عنوان عامل ژل‌کننده، پایدارساز امولسیون و همچنین عامل تصفیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. Bentonite به عنوان یک ماده حجم‌دهنده در مواد دارویی نیز کاربرد دارد. از آن‌جایی که بنتونیت دارای خاصیت آب‌گیری و آب‌دهی است می‌تواند حالت خمیری به خود بگیرد؛ در نتیجه در کرم‌های محافظ صنعتی، کمپرس‌های مرطوب، محلول‌های شست‌وشو و حتی به عنوان ماده ضدحساسیت و ضدخارش نیز کاربرد دارد.
این ماده ارزشمند در امور پزشکی به عنوان یک پادزهر برای درمان مسمومیت‌های فلزات سنگین مورد استفاده قرار گرفته و در محصولات بهداشتی ـ دارویی نظیر پودر بچه، داروهای آفتاب‌سوختگی، پودر سفیدکننده صورت، خمیردندان، ماسک صورت و همچنین شامپو نیز کاربرد دارد.
کاربرد بنتونیت در افزودنی‌های خوراکی
عموماً این ماده از نوع سدیمی در غذاهای پوره‌ای مناسب برای ماکیان و حیوانات مورد استفاده قرار می‌گیرد. اضافه کردن ۵٪ Bentonite سدیم‌دار به ۹۵٪ پوره خشک به همراه آب، سبب غلیظ‌تر شدن پوره شده که این فرآیند در نگه‌داشت ذرات درشت و ریز به حالت تعلیق و بدون ته‌نشین شدن کمک زیادی خواهد کرد. جالب است بدانید که افزودن ۱٪ Bentonite به مخلوط آرد غلات در نان و سایر غلات پخته شده میزان بیات شدن آن‌ها را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد. علاوه بر این، اضافه کردن مقدار اندکی از این مواد به خامه روی کیک نیز از شل شدن آن جلوگیری می‌کند.
نقش Bentonite در مواد شوینده
این ماده ارزشمند از نوع سدیم‌دار یا کلسیم‌دار از ته‌نشین شدن مواد شوینده نیز جلوگیری کرده و خاصیت نرمی آن را حفظ خواهد کرد. شایان ذکر است که بهره‌گیری از این ماده در فرآیند تولید مواد شوینده در خشک‌شویی‌ها، مایعات دستشویی و کلیه صابون‌های مایع سبب چرک‌زدایی عمیق‌تر و نرم‌تر شدن پارچه‌ها خواهد شد. Bentonite سدیم‌دار در خشک‌شویی لباس‌هایی که به شدت کثیف هستند تأثیر به‌سزایی دارد.
نقش Bentonite در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی
از آن‌جایی که بنتونیت‌های سدیمی از میزان تورم‌پذیری بالایی برخوردار هستند، برای جلوگیری از نفوذ آب گزینه بسیار مناسبی به حساب می‌آیند. از جمله کاربردهای رایج این ماده با تکیه بر خاصیت تورم‌پذیری می‌توان به تزریق در پایه سدها، جلوگیری از نشت آب از آب‌گیرها و آب‌بندها، آب‌بندی استخرهای آبیاری، تزریق در پشت قطعات پیش‌ساخته بتنی و… اشاره کرد.
نقش Bentonite در تولید چسب و درزگیر
ماده مذکور در فرآیند تولید چسب‌هایی نظیر نشاسته، لاتکس، لینگین و آسفالت مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله کاربردهای اصلی این ماده در چسب‌ها می‌توان به محصولات کاغذی و همچنین سیمان‌های به‌کار رفته در کف‌پوش‌هایی مثل کف‌پوش آسفالتی، لاستیکی و اتاق اشاره داشت. بهره‌گیری از بنتونیت در چسب‌ها سبب کاهش نفوذ مواد چسبنده به درون اشیایی که می‌بایست به یک‌دیگر متصل شوند، خواهد شد. از دیگر ویژگی‌های بهره‌گیری از ماده معدنی مذکور می‌توان به سرعت بالای گیرایی، افزایش مقاومت چسبندگی و همچنین بیشتر شدن میزان ذرات جامد چسب اشاره داشت.
نقش بنتونیت در تولید کاشی و سرامیک
Bentonite در فرآیند تولید کاشی و سرامیک به عنوان یک ماده افزودنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بهره‌گیری از مقدار اندکی Bentonite در برخی رس‌های آجر سبب افزایش شکل‌پذیری می‌شود. علاوه بر این، این ماده در مقاومت خشک و سهولت خروج از قالب نیز نقش به‌سزایی را ایفا خواهد کرد.
کاربرد Bentonite در ریخته‌گری
در ریخته‌گری آهن، فولاد و فلزات می‌توان از خصوصیات منحصربه‌فرد ترکیب معدنی مذکور استفاده کرد. استفاده از این ماده سبب تولید قالب‌های ماسه‌ای با قابلیت جریان سیال، پایداری حرارتی و فشردگی مناسب و در نهایت ریخته‌گری با کیفیت بسیار عالی خواهد شد.
سخن پایانی
بنتونیت یک ترکیب معدنی بسیار پرکاربرد در صنایع مختلف بوده که می‌توان از آن به منظور بهبود کیفیت تولید استفاده کرد. در این راهنما با برخی از کاربردهای Bentonite و ویژگی‌های آن آشنا شدیم. علاوه بر موارد مذکور، Bentonite در کشاورزی، حفاری، تصفیه خانه‌ها، گندله‌سازی، تولید کاتالیزور، کاغذسازی و رنگ و رنگدانه‌ها نیز کاربرد دارد.
636 بازدید
الهه زینالی
