کاور کراس آرم یکی از تجهیزات پوششی است که از آن‌ها برای مراقبت از تجهیزات توزیع نیروی برق و همچنین جلوگیری از حوادث انسانی استفاده می‌شود. در خطوط هوایی شبکه توزیع همواره احتمال ایجاد اتصال‌های ناخواسته وجود دارد. ممکن است این اتصالات بر اثر نشستن پرندگان روی تجهیزات خطوط توزیع هوایی، برخورد هادی‌ها با یکدیگر و یا برخورد ناخواسته سیمبانان با بخش‌های مختلف شبکه توزیع رخ دهد. این اتصالی‌ها ضمن این که سلامت و پایداری شبکه هوایی را تهدید می‌کنند، می‌توانند تلفات مالی و جانی نیز در پی داشته باشد. به همین منظور استفاده از یراق آلات پوششی مانند کاور کراس آرم ضرورت پیدا می‌کند.
از کاور کراس آرم به چه منظور و در کجا استفاده می‌شود؟
یکی از پرکاربردترین یراق آلات مورد استفاده در شبکه توزیع هوایی، تجهیزات کراس آرم یا کنسول گالوانیزه است. این یراق آلات ضمن کاربرد‌های فراوان باعث بیشترین تلفات برق، حوادث جانی و اتفاقات منجر به خاموشی نیز هستند. ساختار آن‌ها به گونه‌ای است که احتمال اتصال به هادی‌های هوایی در آن‌ها زیاد است. همچنین در مناطق غیر شهری به سبب لانه‌سازی و تجمع پرندگان روی کراس آرم‌ها، اتصال فازها به یکدیگر و یا با زمین بسیار شایع می‌باشد. کاور کراس آرم یکی از تجهیزاتی است که برای جلوگیری از این اتفاقات طراحی شده است. این پوشش با عایق کردن نقطه تماس کراس آرم با هادی‌های هوایی یا مقره‌های سوزنی، از اتصال سیم و کابل‌ها با کراس آرم و ایجاد ارت فالت یا خاموشی ممانعت می‌کند.
برخی از انواع کاور کراس آرم دارای زائده‌های سخت افزاری هستند که مانع نشستن و لانه‌سازی پرندگان می‌شوند، اما نمونه‌های ساده‌تر تنها بدنه کنسول گالوانیزه را عایق می‌کنند تا در صورت اتصال، خطری شبکه را تهدید نکند. این تجهیزات با پوشاندن سطح کنسول‌های گالوانیزه و کاهش تماس آن‌ها با رطوبت و هوای مجاور، تلفات شبکه توزیع را نیز کاهش می‌دهند. با همه این موارد بیشترین کاربرد کاور کراس آرم در هنگام انجام عملیات روی خط گرم از طریق فرمان دور یا هات استیک است. برخی مواقع مقره‌ها و یا هادی‌های متصل به کراس آرم نیاز به تعمیر، بازرسی و حتی تعویض دارند. در چنین مواقعی اگر عملیات بدون قطع شبکه (به صورت خط گرم) اجرا شود، استفاده از کاور کراس آرم ضروری است. زیرا کمترین اشتباهی می‌تواند بین فازها، هادی‌ها با بدنه کنسول گالوانیزه و یا جامپر‌ها اتصال برقرار کند. در چنین مواقعی برای جلوگیری از ارت فالت و تلفات انسانی، حتماً بایستی قبل از انجام عملیات بدنه کنسول را به کمک کاور کراس آرم عایق نمود.
پیکربندی و ساختار
کاور کراس آرم را با استفاده از مواد با خواص دی الکتریک بالا می‌سازند. یکی از بهترین متریال‌های دارای این ویژگی، پلی اتیلن است. بسته به کلاس مورد استفاده ممکن است ویژگی‌های ظاهری این یراق آلات با یکدیگر تفاوت داشته باشند اما اغلب آن‌ها دارای قطعاتی مانند فلنج‌ها، شکاف برای مونتاژ روی کراس آرم و شکاف‌هایی برای جایگذاری پیچ‌ها و مقره‌ها هستند. کاور کراس آرم‌ها را در سه مدل اصلی تولید می‌کنند، نخست برای عایق کردن مقره‌های سوزنی، دوم برای عایق کردن بدنه کنسول‌های گالوانیزه و مدل سوم پوشش‌هایی هستند که برای عایق کردن مقره‌های اتکایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فلنج‌ها و شیار‌های روکش کراس آرم بر اساس استاندارد‌های رایج برای محل قرار گیری مقره‌ها و پیچ‌ها طراحی و تولید می‌گردند. علاوه بر این در برخی از نمونه‌ها، شیار‌های داخلی وجود دارد تا از جا‌به‌جا شدن کاور کراس آرم روی بدنه کنسول گالوانیزه نیز جلوگیری کند.
ویژگی‌های کاور کراس آرم برای مطابقت با استاندارد‌ها
برای این که کراس آرم‌های تولید شده توسط یک برند با استاندارد‌های وزارت نیرو و توانیر مطابقت داشته باشد، می‌بایست برخی از ویژگی‌های ظاهری و کاربردی را در آن‌ها رعایت نمود. برخی از مهم‌ترین فاکتور‌هایی که باید درنظر گرفته شود، شامل موارد زیر می‌گردد:
- ساختار آن‌ها باید به گونه‌ای باشد که برای نصب و یا حذف آسان طراحی شوند
- دارای قابلیت ایجاد عایق در برابر ارت فالت به میزان حداقل 15 کیلوولت باشد
- مجهز به چشمی هات استیک و یا دستگیره‌های نصب از راه دور باشد. سیمبان‌ها باید بتوانند طی عملیات خط گرم به راحتی با کمک هات استیک‌ها کاور کراس آرم را نصب و یا آن را بردارند
- تمامی‌فلنج‌ها، شکاف‌ها، سوراخ‌ها و سایر ویژگی‌های ظاهری آن می‌بایست مطابق با کراس آرم‌های مورد تأیید وزارت نیرو و توانیر برای نصب در شبکه توزیع هوایی باشد
- ساختار آن‌ها باید به گونه‌ای باشد تا در صورت بروز اتفاقات ناخواسته، مانع اتصال هادی‌ها با یکدیگر و یا با مقره‌ها و بدنه کراس آرم شود
- کاور کراس آرم موقت که صرفاً برای انجام عملیات خط گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌بایست به جای سوراخ انتهایی (محل قرارگیری مقره) دارای شکاف باشد تا امکان انجام سریع و ایمن عملیات را فراهم کند
- کاور کراس آرم برای استفاده در مناطق مستعد پرنده زنی باید دارای ویژگی‌های فیزیکی به منظور ممانعت از نشستن پرندگان باشد
نکات ایمنی در زمان نصب
تجهیزاتی که برای پوشش و ایجاد عایق در شبکه توزیع هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرند به سرعت در حال توسعه و تکامل هستند. قوانین ایمنی ناظر بر سیمبان‌های استفاده کننده از این یراق آلات نیز متناسب با همین پیشرفت‌ها در حال تغییرند. بنابراین توصیه می‌شود پیش از شروع عملیات نصب یا حذف کاور کراس آرم حتماً از آخرین تغییرات ایجاد شده در استاندارد‌های عملیاتی، کسب اطلاع نمایید.
- تحت هیچ شرایطی پرسنل سیمبان نباید به طور مستقیم و غیر مسلح با کاور کراس آرم تماس داشته باشند. هرگونه عملیات نصب و یا حذف این یراق آلات می‌بایست به کمک دستکش‌های لاستیکی عایق مناسب و یا به صورت فرمان راه دور خط گرم (به کمک‌هات استیک) انجام شود.
- سیمبان‌ها می‌بایست قبل از اجرای عملیات کلیه مراحل و نحوه اجرای آن‌ها را با سرتیم عملیاتی مرور کنند.
- استفاده از کاور کراس آرم مرطوب، آلوده و یا شکسته و فرسوده ممنوع است. باید توجه داشته باشید که استفاده از حلال‌های نفتی برای پاک کردن روکش کراس آرم‌ها ممکن است سبب اختلال در عملکرد عایق آن‌ها شود.
- کاور کراس آرم می‌تواند عملکرد طولانی مدت داشته باشد اما برای نصب دائم نیست، مخصوصاً اگر در معرض هوای آزاد و نور خورشید قرار گیرد. تاریخ انقضای این یراق آلات باید در سیستم عملیات و اتفاقات ثبت شود تا پیش از فرسوده شدن آن‌ها، اقدامات لازم برای تعویض صورت گیرد.
الهه زینالی
