دینام یکی از اختراعات بشر است که به کمک آن می‌توان جریان برق تولید کرد و در واقع یک نوع مولد الکتریکی است. دینام نخستین ابزاری بود که در کارخانه‌ها برای تأمین نیروی برق به کار میرفت. ساختار این ابزار پایه و اساس اختراعات و ابزارهای بعدی مانند موتور الکتریکی، کنورتیسور دوار برقی و مولد هم‌زمان بود. این قطعه امروزه در خودروها و اتومبیل‌ها به کار می‌رود و وظیفه شارژ باتری خودرو و تأمین برق ماشین را به عهده دارد. در ادامه این مقاله از تکه کابل، با ساختار و اجزای دینام و نحوه عملکرد آن آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.
دینام چیست و چگونه کار میکند؟
نام دیگر دینام، ژنراتور است که در واقع تولید کننده برق می‌باشد. به هنگام روشن شدن موتور، آرمیچر دینام که بین دو بالشتک قرار دارد، در حول محور خود با سرعت بالا شروع به گردش میکند. در اثر این چرخش، جریان برق به وجود می‌آید. آرمیچر نیز یک نوع سیم پیچ الکتریکی است که بین دو بالشتک قرار گرفته و این بالشتک‌ها اطراف دینام میدان مغناطیسی به وجود می‌آورند. در مرحله بعدی برق تولید شده به کلکتور منتقل شده، به وسیله زغال‌ها جمع آوری می‌گردد و در آخر از دینام به قسمت لازم می‌رسد. وجود این ابزار از این جهت ضروری است که برق باتری تمام می‌شود و برای سایر قسمت‌ها مثل چراغ‌ها، بخاری، استارتر، کولر و… کافی نیست. بنابراین باید وسیله‌ای باشد که باتری را شارژ کند. دینام این کار را انجام می‌دهد و در وسایلی مانند ماشین به کار می‌رود. اگر بخواهیم به طور خلاصه بگوییم؛
هدف دینام تولید جریان مستقیم (DC) است که شارژ باطری و انرژی مورد نیاز یک دستگاه مانند خودرو را تأمین کند.
انواع دینام
دینام دو زغاله: با آفتامات سه قرقره‌ای کار میکند و به وسیله آفتامات شارژ را تنظیم می‌نماید. قرقره اول برای قطع و وصل جریان، قرقره دوم برای تنظیم آمپر و قرقره سوم برای تنظیم ولت می‌باشد.
دینام سه زغاله: با آفتامات یک قرقره کار میکند و تنظیم شارژ آن به وسیله زغال متحرک انجام می‌شود.
اجزای دینام
دینام از اجزای زیر تشکیل شده است:
روتور: یک نوع سیم پیچ الکتریکی متحرک که وظیفه آن ایجاد میدان مغناطیس برای استاتور است. روتور باید بچرخد و به همین دلیل یک محور یا میله آهنی دارد که به قرقره دینام متصل بوده و به کمک نیروی مکانیکی موتور می‌چرخد.
استاتور: مجموعه‌ای ثابت از سیم پیچ است و جریان برق در این قسمت به وجود می‌آید. روتور می‌چرخد و میدان مغناطیسی ایجاد میکند. سیم پیچ‌ها به صورت ثابت در این میدان قرار دارند و الکترون‌ها داخل آن‌ها به حرکت در می‌آیند و در اثر این حرکت جریان برق جاری می‌شود.
دیود: یکسو کننده ولتاژ
جاروبک: برای حفظ ارتباط الکتریکی با روتور
قرقره (پولی): کار قرقره انتقال نیروی مکانیکی و چرخاندن محور روتور دینام است.
پره خنک کننده: برای تنظیم دمای داخل دینام کارکرد دارد
کلکتور: یک استوانه متشکل از چند ورقه مسی است که در بین صفحات عایق از فیبر قرار گرفته است
فولی
آرمیچر
بالشتک: به تعداد دو عدد، به جهت ایجاد حوزه ی مغناطیسی در آرمیچر
چند عدد زغال و جازغالی: الکترون‌ها را جمع می‌کنند.
آفتامات: نام دیگر آن رگلاتور می‌باشد و یک نوع کلید خودکار است که بین جریان دینام و باتری قرار گرفته و تنظیم کننده یا ناظم برق است. اگر شارژ باتری تمام شود، رگلاتور باز می‌شود تا برق دینام به باتری برسد، ولی مانع برگشت برق از باتری به دینام می‌باشد. دو نوع سه قرقره‌ای و یک قرقره‌ای دارد.
پوسته: از جنس آلومینیوم است و همه اجزای دینام به جز قرقره، درون آن قرار دارند. جنس پوسته آن از آلومینیوم ساخته می‌شود زیرا این فلز خاصیت جالبی میان فلزات دارد و آن هم این است که حرارت را به سرعت منتقل کرده و از بالا رفتن بیش از حد حرارت دینام در هنگام کار و سوختگی آن جلوگیری میکند.
مقدار جریان برق دینام که به باتری می‌رود را می‌توان توسط آمپرمتر طراحی کرد که در جلوی داشبورد اتومبیل به صورت عقربه‌ای مقدار جریان را به راننده نشان می‌دهد.
دلیل ظهور دینام‌های الترناتور
جالب است بدانید که دیگر از دینام‌های قدیمی در اتومبیل‌ها استفاده نمی‌شود. به جای آن ابزار دیگری به نام آلترناتور ظهور پیدا کرده است که که اصطلاحا به آن دینام آلترناتور می‌گویند. دینام‌های قدیمی یک نقطه ضعف بزرگ داشتند، آن هم این بود که در دور پایین نمی‌توانستند جریان برق کافی تولید کنند. از طرفی در شهرهای بزرگ به دلیل حجم زیاد ماشین‌ها و ترافیک، اکثرا خودروها باید با دور پایین حرکت کرده و گاهی توقف می‌کردند که این باعث می‌شد اتومبیل‌ها دچار کمبود برق شوند. در حقیقت دینام‌های قدیمی نمی‌توانستند در ترافیک و راهبندان، باتری را به خوبی شارژ کنند که این مشکل را در دینام‌های الترناتور برطرف شده است. اکنون این دینام‌ها در کولرها، ابزارهای روشنایی و دیگر قطعات الکترونیکی جدید نیز به کار می‌رود.
دلایل خرابی، سوختن یا کار نکردن دینام
دینام هم مانند هر وسیله دیگری احتمال خراب شدن و از کار افتاد دارد. دلایلی مانند:
- شارژ بیش از حد
- خرابی بوش بلبرینگ
- چسبیدن پلاتین شارژ آفتامات در موقع روشن بودن موتور
- چسبیدن پلاتین قطع و وصل در موقع خاموش بودن موتور
- گیر کردن آرمیچر به بدنه پوسته
- اتصالی کردن سیم‌های دینام
- شل بودن تسمه پروانه
- کوتاه شدن زغال
- کثیف بودن کلکتور
- نامیزان بودن پلاتین آفتامات
- خرابی بوش بلبرینگ
گاهی اوقات هم ممکن است بالشتک بسوزد که دلایل مختلفی دارد:
- اتصالی سیم‌های دینام که باعث گرم شدن و بالا رفتن دمای دینام می‌شود
- گیر کردن آرمیچر به بدنه بالشتک
- چسبیدن پلاتین قطع و وصل در صورتِ خاموش بودن موتور
جمع بندی
دینام یک نوع مولد الکتریکی است که جریان برق تولید میکند. این قطعه یکی از مهمترین قطعات خودرو است که برق ماشین را تأمین میکند. در واقع هدف از دینام، تولید جریان برق مستقیم برای باتری است زیرا پ شارژ آن تمام می‌شود و باید مجدداً شارژ شود. دو نوع دینام داریم: دینام دو زغاله و دینام سه زغاله.
امروزه از دینام‌های آلترناتور استفاده می‌شود زیرا دینام‌های قدیمی توان تولید جریان برق در دور پایین نداشتند و به همین دلیل ماشین‌ها در ترافیک دچار کمبود برق می‌شدند. از این رو دینام‌های آلترناتور کاربرد پیدا کردند. در این مقاله با دینام، اجزا و عملکرد آن آشنا شدیم. برای صورت کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید با پشتیبانی تکه کابل تماس بگیرید. برای اطلاعات ببشتر و مشاهده آگهی‌های مربوط به دینام کلیک کنید.
516 بازدید
الهه زینالی
