آیا می‌دانید وظیفه تجهیزات کلیدزنی در پست‌های توزیع برق چیست؟ هدف اصلی از کلیدزنی در پست‌های توزیع برق قطع و وصل کردن بار، ترانسفورماتور، خازن جبران‌ساز و خطوط ورودی و یا فیدرهای خروجی پست است. در این راستا در پست‌های برق‌رسانی از کلیدهایی نظیر کلید قدرت به منظور قطع و وصل کردن جریان‌های نامی و قطع جریان‌های خطا و اتصال کوتاه بهره‌گیری می‌شود. در ادامه این راهنما با هر یک تجهیزات مذکور آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
نقش تجهیزات کلیدزنی در حوزه برق صنعتی
تجهیزات کلیدزنی از جمله تجهیزات برق صنعتی بوده که وظیفه اصلی آن‌ها کنترل سیستم و انجام عملیات قطع و وصل مدار قدرت و روش و خاموش کردن وسایل برقی است. وجود تجهیزات مذکور در هر تابلو برق و هر سیستمی که به واسطه برق راه‌اندازی می‌شود، ضروری است. در واقع به کمک این تجهیزات می‌توان مشخص کرد که چه زمانی و به چه صورتی یک الکتروموتور، جک یا پرس راه‌اندازی شود. به طور کلی این تجهیزات را می‌توان به ۲ دسته کنتاکتور و رله تقسیم‌بندی کرد.
کنتاکتور چیست؟
منظور از کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی بوده که به منظور قطع و وصل مدار قدرت مورد استفاده قرار گرفته و از جمله پرکاربردترین تجهیزات برق صنعتی به شمار می‌رود. کنتاکتورها برای روشن و خاموش کردن تجهیزاتی نظیر الکتروموتور و ترانسفورماتورها کاربرد داشته و متشکل از آهن‌ربای الکتریکی، قاب یا محفظه و کنتاکت یا تیغه می‌باشند.
آهن‌ربای الکتریکی
آهن‌ربای الکتریکی روی هسته الکترومغناطیسی قرار گرفته و نیروی لازم برای اتصال فیزیکی کنتاکت‌های هادی الکتریسیته را فراهم می‌سازد. این قطعه متشکل از دو بخش ثابت و متحرک به همراه یک فنر بین این دو بخش می‌باشد.
قاب یا محفظه
به منظور محافظت از بخش‌های داخلی کنتاکتور نظیر تیغه‌ها و سیم پیچ در برابر آلودگی و روغن از قاب استفاده می‌شود.
کنتاکت
تیغه‌های کنتاکتور تک فاز و سه فاز شامل دو بخش تیغه‌های قدرت و تیغه‌های فرمان می‌شود. کنتاکتورها در انواع مختلف تیغه چاقویی، دستی یا دو تکه و مغناطیسی طراحی و عرضه می‌شوند.
رله در تجهیزات کلیدزنی چیست؟
رله نوعی کلید الکتریکی بوده که در مقایسه با کنتاکتورها با سرعت بالاتری عملیات قطع و وصل مدار را به انجام می‌رساند. رله‌ها در انواع مختلف مغناطیسی، مکانیکی، حرارتی و الکترو استاتیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
منظور از کلیدخانه (Switchgear and Controlgear) چیست؟
منظور از کلیدخانه در تجهیزات کلیدزنی مجموعه‌ای از ابزار نظیر کلیدهای قدرت، سکسیونرها، ادوات اندازه‌گیری و حفاظتی و همچنین اتصالات بین آن‌ها می‌باشد. کلیدخانه‌ها از نظر محل نصب در فضای بسته و یا باز به دو نوع کلیدخانه داخلی (Indoor Switchgear) و کلیدخانه خارجی (Outdoor Switchgear) طبقه‌بندی می‌شوند.
کلید قدرت چیست و اجزای سازنده آن کدام است؟
کلید قدرت ازجمله مهم‌ترین بخش‌ها در کلیدخانه و تجهیزات کلیدزنی بوده که نوعی کلید مکانیکی است و از توانایی تحمل عبور جریان نامی به صورت دائم و جریان اتصال کوتاه در بازه زمانی مشخص برخوردار بوده و می‌تواند جریان نامی و اتصال کوتاه را قطع کند. اجزای سازنده کلید قدرت به ترتیب زیر می‌باشد:
پل (Pole)
به آن بخش از کلیدهای قدرت که شامل هادی‌های مربوط به مدار اصلی در یک فاز شده و موظف به قطع و وصل مدار اصلی هستند، پل می‌گویند. عموماً کلیدهای قدرت بر اساس تعداد پل‌هایی که دارند به دو دسته تک پل و سه پل تقسیم‌بندی می‌شوند. لازم به ذکر است که در کلیدهای قدرت سه پل، پل‌ها به صورت کوپل شده با هم‌دیگر بوده و یا این که از قابلیت کوپل شدن به یک‌دیگر به منظور عملکرد هماهنگ برخوردار می‌باشند.
مدار اصلی (Main Circuit)
به آن بخش از هادی‌های کلیدهای قدرت که به منظور باز و بسته کردن مدار طراحی می‌شوند، کلید اصلی گفته می‌شود.
مدار کنترلی (Control Circuit)
به غیر از مدار اصلی، سایر مدارات مورد نیاز برای باز و بسته کردن کلید قدرت تحت عنوان مدار کنترلی شناخته می‌شود.
مدارات کمکی (Auxiliary Circuit)
کلیه قسمت‌های هادی کلیدهای قدرت به غیر از مدار اصلی و کنترلی تحت عنوان مدارات کمکی شناخته می‌شود. از جمله مدارات کمکی در کلید قدرت می‌توان به شمارنده‌ها، تجهیزات اینترلاک و سیگنال‌ها اشاره کرد.
کنتاکت جرقه‌گیر (Arcing Contact)
کنتاکت جرقه‌گیر برای مهار جرقه هنگام قطع و وصل کلید مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کنتاکت برای حفاظت از کنتاکت اصلی که وظیفه عبور دادن جریان مدار را بر عهده داشته، کاربرد دارد. طراحی کنتاکت جرقه‌گیر به صورتی است که پس از باز و بسته شدن کنتاکت اصلی، بسته شده و از آسیب‌دیدگی آن جلوگیری می‌کند.
کنتاکت کنترل (Control Contact)
کنتاکت‌های مکانیکی که در مدار کنترل کلید قدرت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کنتاکت کمکی (Auxilary Contact)
کنتاکت‌های مکانیکی که در مدارات کمکی کلید قدرت مورد استفاده قرار می‌گیرند، تحت عنوان کنتاکت کمکی شناخته می‌شوند.
کلید کمکی (Auxiliary Switch)
کلید کمکی شامل یک یا چند کنتاکت مکانیکی، کمکی یا کنترلی بوده و به صورت همزمان با سایر اجزای کلید قدرت عمل خواهد کرد.
کنتاکت a (Make Contact)
این کنتاکت همزمان با کنتاکت اصلی باز یا بسته خواهد شد.
کنتاکت b (Break Contact)
کنتاکت مذکور بر خلاف کنتاکت اصلی باز و بسته خواهد شد؛ به این معنا که با باز شدن کنتاکت اصلی این کنتاکت بسته و با بسته شدن کنتاکت اصلی، باز می‌شود.
نشان‌دهنده وضعیت در تجهیزات کلیدزنی (Postion Indicating Device)
نشان‌دهنده وضعیت در کلیدهای مکانیکی، حالات باز و بسته و در شرایط خاص اتصال به زمین کلید قدرت را نمایش می‌دهد.
ترمینال (Terminal)
از ترمینال به منظور اتصال اجزای کلید به هادی‌های خارجی استفاده می‌شود.
سخن پایانی
تجهیزات کلیدزنی از جمله بخش‌های مهم در شبکه قدرت بوده که اصلی‌ترین وظیفه آن‌ها کنترل سیستم و انجام قطع و وصل مدار می‌باشد. شما چه اطلاعات دیگری درباره این تجهیزات دارید؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران محترم در میان بگذارید.
578 بازدید
محمد یاری پور
