یکی از فراوان‌ترین و ارزشمندترین فلزات حال حاضر جهان آلومینیوم است که به شکل خالص در طبیعت وجود نداشته و برای استفاده از آن، باید فرآوری شود. امروزه استخراج آلومینیوم با استفاده از تجهیزات و فناوری‌های پیشرفته صورت گرفته و منجر به به تولید روزافزون آن در معادن کشور ایران شده است. معادن آلومینیوم نیز در کشور ما بخش عمده‌ای را تشکیل داده و در سرتاسر کشور پخش شده‌اند. از این رو، در این مقاله قصد داریم به بررسی معادن آلومینیوم ایران پرداخته و هر کدام را به طور جداگانه توضیح دهیم.
معادن آلومینیوم ایران
همان‌طور که گفته شد، یکی از منابع مهم کشور ایران فلز آلومینیوم است. آلومینیوم کاربرد زیادی در صنایع مختلف از جمله برق و الکتریسیته، خودروسازی، صنایع هوا و فضا، صنایع پزشکی و دندانپزشکی و … داشته و اهمیت بالایی دارد. در حالت کلی، آلومینیوم را می‌توان از خاک رس استخراج نمود اما این ماده معدنی به طور رایج از سنگ معدن که بوکسیت نام دارد، استخراج شده و پس از فرآوری، آماده استفاده می‌شود.
امروزه با وجود تجهیزات و ابزارآلات مدرن، اکتشاف و استخراج آلومینیوم چندان کار دشواری نبوده و قابل انجام است. در ایران نیز معادن زیادی جهت استخراج این ماده معدنی تاسیس شده است که در زیر به معرفی و بررسی برخی از مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
مهم‌ترین معادن آلومینیوم در ایران عبارتند از:
- معادن سیاهرودبار، افراتخته و شیرین‌آباد در استان گلستان: از جمله معادن آلومینیوم ایران می‌توان به سه معدن مهم سیاهرودبار، افراتخته و شیرین‌آباد که در استان گلستان و شهرستان علی‌آباد کتول قرار دارند، اشاره کرد. در قدیم، این سه منطقه با نام شرکت آلومینیا شناخته می‌شدند.
- معادن جاجرم، شاه‌بلاغی، سرخ‌چشمه و کوه‌بابا واقع در استان خراسان شمالی: از دیگر معادن آلومینیوم ایران، می‌توان به معادن آلومینیوم در استان خراسان شمالی اشاره کرد که با نام‌های معادن بوکسیت جاجرم، شاه بلاغی، سرخ‌چشمه و کوه‌بابا شناخته می‌شوند. در این استان دو معدن روباز جاجرم و بوکسیت کوه‌بابا، حاوی مقادیر زیادی آلومینیوم هستند. معدن جاجرم حاوی 4/18 میلیون تن بوکسیت و بوکسیت استخراج شده از این معدن حدود 6 میلیون تن برآورد شده است. در حالی که ذخیره معدن کوه بابا در حدود 273118 تن آلومینیوم برآورد می‌شود.
- معادن بوکسیت تاش و گانو در استان سمنان: یکی دیگر از معادن آلومینیوم ایران، معدن بوکسیت تاش و معدن بوکسیت گانو هستند که در استان سمنان واقع شده‌اند. گفته می‌شود معدن بوکسیت تاش، حاوی حدود 4 میلیون تن ذخایر آلومینیوم بوده و این در حالی است که ذخیره قطعی آلومینیوم معدن گانو حدود 750/889/1 تن برآورد می‌شود.
- معادن چک چک، دشت‌ده شرقی و دشت‌ده غربی در استان یزد: معادن واقع شده در استان یزد نیز از دیگر معادن آلومینیوم در کشور به شمار می‌روند. در این استان سه معدن مهم چک چک، دشت‌ده شرقی و دشت‌ده غربی حاوی مقادیر زیادی آلومینیوم هستند. معدن بوکسیت چک چک واقع در این استان، حاوی 103/287/2 تن آلومینیم بوده و معدن دشت‌ده شرقی نیز که در شمال شرق استان یزد قرار گرفته، 1792604 تن آلومینیوم را در دل خود جای داده است. معدن بوکسیت دشت‌ده غربی واقع در شهر یزد، با تولید 297/987/1 تن آلومینیوم نیز از جمله بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این فلز معدنی در کشورمان به شمار می‌رود. در غرب استان یزد، در مناطقی همچون گانو، سرفاریابگ، نصرآباد و صدرآباد کانسارهای بوکسیت نیز کشف شده است که هنوز نمی‌توان آن‌ها را جزء بهترین و بزرگ‌ترین معادن آلومینیوم ایران برشمرد.
- معادن دارسینوئیه و بلبلوئیه در استان کرمان: استان کرمان نیز دارای دو مورد از بزرگ‌ترین معادن آلومینیوم ایران است که هر کدام ضرفیت بالایی داشته و اهمیت زیادی دارند. این استان دارای دو معدن دارسینوئیه و بلبلوئیه به عنوان معادن بوکسیت بوده و از تولیدکنندگان مهم آلومینیوم در کشور به شمار می‌رود. معدن دارسینوئیه کرمان در شمال شرق این استان واقع شده و با توجه به عملیات اکتشافی که در سطح این استان انجام گرفته، معدن دارسینوئیه حدود 218579 تن آلومینیوم در خود جای داده است. معدن بلبلوئیه نیز در قسمت جنوب شرقی کرمان قرار گرفته و میزان 2190701 تن آلومینیوم را در دل خود جای داه است.
- معادن المهدی و هرمزال نیز در استان هرمزگان: معدن المهدی در سال 1369 در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس، تاسیس شد. این معدن در حدود 18 کیلومتری غرب شهر بندرعباس واقع شده و هدف از احداث این معدن، تولید 330 هزار تن شمش آلومینیوم به صورت سالیانه اعلام شده است. این معدن (شرکت) از 3 فاز برخوردار است.
ایران به عنوان هفتمین تولیدکننده بزرگ آلومینیوم در سطح جهان، دارای معادن متعدد آلومینیوم است. از جمله سایر این معادن که ظرفیت تولید پایین‌تری در مقایسه با معادن بزرگ ذکر شده در قسمت بالا دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- معدن کاوه نیز در استان خوزستان
- معدن آلومینیوم هرمز جنوب در استان هرمزگان (بندرعباس منطقه ویژه صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس)
- معدن مندون در استان کهکیلویه و بویر احمد
- معدن صنایع آلومنیوم جنوب واقع در استان فارس، لامرد
- معدن گوش‌کمر واقع در شهرستان طبس
- معدن بیگلر واقع در استان قزوین
- معدن جمال‌الدین واقع در جنوب کشور
- معادن زان و سفید کمر واقع در در شمال غرب کشور
- معدن قشلاق واقع در استان گلستان
- معدن مغدون واقع در استان هرمزگان
نتیجه‌گیری
یکی از پرکاربردترین و ارزشمندترین فلزات و عناصر موجود در جهان، فلز آلومینیوم است. این فلز کاربرد زیادی در صنایع مختلف مانند صنایع برق و الکتریک، حمل‌ونقل، کشاورزی، صنایع پزشکی و دندانپزشکی، خودروسازی و … داشته و برای استفاده از آن، باید آلومینیوم را از معادن آلمینیوم استخراج و فرآوری کرد. منابع زیادی از ذخایر آلومینیوم با مشخصه‌های مختلف در کشورمان ایران وجود دارد. به طور تقریبی اکثر معادن آلومنیوم در ایران در بخش‌های البرز، زاگرس و ایران مرکزی قرار گرفته و کشور ایران را به یکی از بزرگ‌ترین کشورهای دارای معادن آلومینیوم در جهان تبدیل کرده است.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی معادن آلومینیوم ایران پرداخته و هر کدام را به طور جداگانه توضیح دهیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. ممنون می‌شویم اگر نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در سایت تکه‌کابل در میان گذاشته و ما را از مباحث مورد نیازتان مطلع سازید.
184 بازدید
احسان شوکتی
