موتور آب چیست؟ یکی از اصلی‌ترین ابزارآلاتی که کاربرد زیادی در زمینه انتقال سیالات و مایعاتی همچون آب دارد، موتور آب می‌باشد. موتور آب وظیفه انتفال و پمپاژ آب از یک مکان به مکان دیگر را دارد. در روزهای اخیر که شاهد سیل و آبگیر شدن برخی از مناطق و حتی خانه‌های هموطنان عزیزمان بودیم، نیاز به موتور آب جهت تخلیه آب از مناطق آبگیر شده به شدت احساس شد.
موتور آب چیست؟!
موتور آب که با نام موتور پمپ آب و یا موتور پمپ نیز شناخته می‌شود، تجهیزی است که وظیفه انتقال و پمپاژ آب از قسمتی به قسمت دیگر را بر عهده دارد. همان‌طور که از نام آن مشخص است موتور آب از دو قسمت پمپ و موتور تشکیل شده است. این دو قسمت به کمک شاسی به یکدیگر متصل شده‌اند که این امر جابه‌جایی کل موتور را آسان‌تر می‌کند. به هنگام استفاده موتور پمپ را بالاتر از سطح آب قرار داده و به کمک شیلنگ و یا لوله‌های آب، آب را به بالا انتقال می‌دهند.
نوع سوخت این موتورها متفاوت است. این سوخت می‌تواند از نوع بنزین، دیزل و یا نفت و بنزینی باشد. این امر به دلیل عدم وجود برق در محیط‌های دورافتاده‌ای همانند چاه‌ها، قنات‌ها و آبگیرها است که دسترسی به برق نداشته و یا دسترسی و استفاده از برق بسیار سخت و دشوار است.
در صورتی که موتور آب دارید و یا قصد خرید آن را دارید، دقت داشته باشید که برای مدت زمان طولانی نمی‌توان به صورت مداوم از این موتورها استفاده کرد و نهایت عملکرد مفید آن‌ها بین 2 تا 3 ساعت (به صورت پیوسته) خواهد بود و بهتر است برای استفاده مجدد از موتور بین استفاده قبلی و بعدی یک مکس چند دقیقه‌ای برای استراحت دادن به موتور داشته باشید تا عمر مفید موتور پمپ آب افزایش یابد. این موتورها حتی توان پمپاژ کردن سیال و آب را از چاه و یا سد را نیز داشته و بیشتر در مناطق شمالی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اجزای موتور آب
همانگونه که از اسم موتور پمپ آب مشخص است، این دستگاه از دو قسمت اصلی موتور و پمپ تشکیل شده است که وظیفه موتور تبدیل انرژی درون سوخت فسیلی به انرژی قابل استفاده برای پمپ و وظیفه پمپ ایجاد انرژی به جهت جابه‌جایی سیال از یک نقطه به نقطه دیگر است؛ بدین صورت که پمپ فشار آب وارد شده به پمپ را افزایش داده و سبب ایجاد جریان آب می‌شود.
موتور در این دستگاه به صورت احتراق داخلی کار کرده و برای تأمین انرژی نیاز به بنزین، گازوئیل و یا نفت دارد. مجموعه موتور و پمپ از طریق یک شاسی به یکدیگر وصل بوده که این شاسی حمل و جابه‌جایی موتور پمپ آب را ساده کرده است.
از آنجایی که موتور پمپ آب بایستی قابل حمل و جابه‌جایی باشد، پایین بودن وزن و سبکی آن اهمیت زیادی داشته و موتورهایی که این قابلیت را دارند از مزیت بزرگی برخوردار هستند. به همین منظور (سبک بودن وزن موتور پمپ آب) بیشتر موتور پمپ‌ها را از جنس آلومینیوم می‌سازند و قسمت مکانیکال موتور پمپ‌ها از جنس کربن – سرامیک است. قطر ورودی و خروجی موتورهای آب متفاوت بوده و بین 1 الی 6 اینچ است.
انواع سوخت موتور آب
در حالت کلی سوخت موتورهای آب به سه گروه موتور پمپ بنزینی، موتور پمپ دیزلی و موتور پمپ نفتی – بنزینی تقسیم می‌شوند. در این قسمت به بررسی انواع سوخت‌های موتورهای آب می‌پردازیم.
- موتورهای آّب بنزینی: سوخت این نوع موتورها بنزین بوده و با استفاده از بنزین کار می‌کنند. احتراق در موتورهای آب بنزینی از طریق برقراری جریان الکتریکی و با استفاده از شمع انجام می‌شود. موتور پمپ‌های بنزینی خود به دو دسته موتور پمپ دو زمانه و موتور پمپ چهار زمانه تقسیم می‌شوند.
موتورهای دو زمانه وزن کمتری داشته و فرآیند احتراق را در یک دور حرکت پیستون (دو کورس حرکت پیستون) انجام می‌دهند ولی موتورهای چهار زمانه وزن بیشتری نسبت به موتورهای دو زمانه داشته و فرآیند احتراق را در دو دور حرکت پیستون (چهار کورس حرکت پیستون) انجام می‌دهند. علت سبکی موتور دوزمانه عدم استفاده از قطعاتی همچون سوپاپ، چرخ‌دنده، تسمه‌های تنظیم کننده احتراق و وسایل روغن‌کاری در طراحی آن‌ها است.
- موتورهای آّب دیزلی: سوخت مورد استفاده در این نوع موتورها گازوئیل و یا به عبارتی دیزل می‌باشد. احتراق در موتورهای آب دیزلی به صورت تراکمی بوده و معمولا جهت احتراق نیازی به شمع ندارند. موتورهای آب دیزلی به دو دسته قابل‌حمل و غیرقابلحمل تقسیم‌بندی می‌شوند.
موتورهای دیزلی قابل‌حمل معمولاً تک سیلندر بوده و وزن زیادی ندارند و قطر خروجی آن‌ها بین 2 تا 6 اینچ می‌باشد اما پمپ‌های غیرقابلحمل چند سیلندری بوده و حتی گاهی اوقات قدرتشان به چندین صد اسب بخار هم می‌رسد. قطر خروجی این پمپ‌ها (با توجه به نوع و توان تولیدی) بین 3 تا چند ده اینچ است.
- موتورهای آب نفتی – بنزینی: در موتورهای نفتی – بنزینی عمل راه‌اندازی موتور با استفاده از بنزین انجام شده و عملکرد موتور با استفاده از نفت می‌باشد. کاربرد این نوع موتورهای آب در شمال کشور بسیار بالا بوده و عملکرد مناسبی هم (با توجه به رطوبت) دارند.
مقایسه و انتخاب موتور آب مناسب
هر کدام از موتورهای آب بنزینی، دیزلی و نفتی – بنزینی کاربرد خاص خود را داشته و با توجه به محل و نوع استفاده انتخاب می‌شوند. در این قسمت به مقایسه و بررسی ویژگی‌های هر کدام از موتورهای آب می‌پردازیم تا شما انتخاب صحیح‌تری به هنگام خرید موتور آب داشته باشید.
- احتراق در موتورهای بنزینی با استفاده از جریان الکتریکی و شمع بوده و در موتورهای دیزلی احتراق از طریق تراکم و بدون استفاده از شمع و جریان الکتریکی انجام می‌شود.
- راندمان سوخت در موتورهای بنزینی نسبت به موتورهای دیزلی کمتر است زیرا بنزین موجود در موتورهای بنزینی به طور کامل سوخته نشده و ممکن است کمی از آن در محفظه احتراق باقی بماند. از طرفی توان تولیدی موتورهای دیزل (به دلیل عدد اکتان بالاتر) بیشتر است. مقدار سوخت مصرفی در موتورهای دیزلی بیشتر از موتورهای بنزینی است؛ بنابراین در حین خرید موتور آب حتماً به موضوع دسترسی به سوخت دقت کرده و بسنجید که به کدام سوخت دسترسی بیشتر و بهتری دارید.
- در شرایط آب و هوایی سرد، راندمان موتورهای بنزینی بسیار بالاتر از موتورهای دیزل است؛ بنابراین در صورتی که در منطقه نسبتاً سردی زندگی می‌کنید، موتور پمپ‌های بنزینی می‌توانند انتخاب مناسب‌تری باشند.
- تفاوت بعدی مربوط به آلودگی و ایجاد آلاینده محیطی و صوتی توسط موتور پمپ است. موتورهای دیزلی پر سروصداتر از موتورهای بنزینی هستند و دود غلیظ‌تر و بدبوتری تولید می‌کنند.
- موتورهای دیزلی معمولا قدرت بیشتری دارند و می‌توانند به صورت مداوم کار کنند. در حالی که استفاده مداوم از موتور پمپ‌های بنزینی موجب آسیب به آن‌ها می‌شود و بهتر است که به صورت متناوب استفاده شوند.
- در آخر موتور پمپ‌های دیزلی معمولا دارای وزن بیشتری هستند.
انواع موتور آب
در واقع موتورهای آب به چهار دسته اصلی موتورهای آب کشاورزی، موتورهای آب بنزینی و گازوئیلی، موتورهای آب فشار قوی و موتورهای آب طبقاتی و شناور تقسیم‌بندی می‌شوند. در این قسمت به بررسی هر کدام از این موتورها می‌پردازیم.
موتورهای آب کشاورزی
برای آبیاری زمین‌های کشاورزی و زراعی امروزی به آب با فشار بالا نیاز است زیرا سیستم‌های آبیاری تحت فشار کنونی در زمین‌های کشاورزی و زراعی کشور بسیار پرکاربرد بوده و مورد استقبال بسیار از کشاورزان است. برای داشتن آبی با فشار بالا می‌توان از پمپ‌ها و یا موتورهای آب کمک گرفت. برای آبیاری تحت فشار مثل آبیاری قطره‌ای و یا بارانی فشار آب باید از فشار محیط بیشتر و بالاتر باشد تا آب با فشار وارد سیستم آبیاری و سپس خارج شود.
برای این امر عده‌ای از استخر استفاده کرده که برای تخلیه استخر از پمپ کف کش باید استفاده نمود و عده‌ای هم از مخازن مرتفع کمک گرفته که در این صورت باید از پمپ‌ها و موتورهای آب برای پرکردن این مخازن استفاده کنند. در ضمن توجه داشته باشید که برای استفاده از چاه نیاز به پمپ شناور است تا بتواند آب را از سطح آب چاه به بالا پمپ کند. در هر صورت وجود یک موتور و پمپ آب برای امور انتقال آب در زمین‌های کشاورزی امری بدیهی و ضروری است. در آبیاری قطره‌ای وجود فشار بالا و فیلتراسیون مناسب امری ضروری و لازم است زیرا با کمک فشار بالای آب، آب با فشار وارد لوله شده و به راحتی انتقال پیدا می‌کند. با استفاده از فیلتراسیون مناسب می‌توان آب را تصفیه کرده و از آب تمیز و مناسب برای آبیاری باغات و مزارع استفاده کرد. برای اینکه بتوان فیلتراسیون خوب و صحیحی داشت نیاز به آب با فشار بالا است به همین منظور می‌توان از پمپ‌هایی با توان سه اسب بخار و یا بالاتر استفاده کرد.
در مزارع و زمین‌های کشاورزی بزرگ و وسیع از پمپ‌های سه فاز هم می‌توان استفاده نمود ولی دقت کنید که موتورهای آب سه فاز در ابعاد کوچک‌تر پمپ‌های تک فاز کافی بوده و نیازی به خرید پمپ‌های سه فاز بزرگ نمی‌باشد زیرا پمپ سه فاز کوچک تمامی مشکلات کشاورزان را حل کرده و خرید پمپ‌های سه فاز بزرگ‌تر هدر دادن منابع مالی است. موتور و پمپ انتخابی برای زمین‌های کشاورزی و زراعی باید با توجه به دبی مصرفی زمین و یا باغ تعیین شود. اگر دبی موتور آب از دبی مورد نیاز زمین بیشتر باشد پمپ آب آسیب خواهد دید و در صورتی هم که کمتر باشد نیاز کشاورز و یا باغدار تأمین نخواهد شد. برای محاسبه دبی هر زمین باید تعداد آبپاش در میزان مصرف هر آبپاش ضرب شود، برای مثال اگر زمینی دارای 500 عدد آبپاش 3 لیتری در ساعت باشد، آب مصرفی کل زمین 1500 لیتر در ساعت خواهد بود بنابراین باید موتوری با دبی 1500 لیتر در ساعت خریداری نمود.
موتورهای آب بنزینی و گازوئیلی
در موارد و مکان‌هایی که دسترسی به برق سخت و یا ناممکن است از موتورهای آب بنزینی و یا گازوئیلی استفاده می‌شود. یکی از راه‌هایی که برخی از کشاورزان و یا باغدارها برای تأمین برق جهت به‌کارگیری موتور آب انجام می‌دهند، استفاده از ژنراتورهای برق برای تأمین انرژی برق می‌باشد اما راه ساده‌تری هم وجود دارد و آن هم استفاده از موتورهای آب بنزینی و گازوئیلی است. برای مصرف با دبی قطر 2 اینچ موتورهای آب بنزینی توصیه می‌شوند. در صورتی که نیاز به پمپاژ برای بیشتر از چند ساعت در روز و یا مصرف با دبی قطر 3 اینچ دارید، استفاده از موتورهای آب گازوئیلی پیشنهاد می‌شود زیرا قیمت گازوئیل کمتر از بنزین بوده و مصرف گازوئیل بسیار مقرون به‌صرفه‌تر از بنزین است.
موتورهای آب فشار قوی
برای ساخت و اجرای طرح‌هایی همانند اجرای مه پاش در گاوداری‌ها و یا مرغداری‌های بزرگ و یا گلخانه‌ها به آب با فشار بالایی در حد 100 تا 200 اتمسفر نیاز است. پمپ‌های معمولی قادر به تولید این میزان از فشار نبوده و نمی‌توانند چنین آن را کنند. موتورها و پمپ‌های فشار قوی برای پمپاژ مایعات در شرایط سخت کاری بسیار مناسب هستند، برای مثال در آب شیرین‌کن‌ها با توجه به نیاز دستگاه به فشار آب بالا برای فیلتراسیون و شیرین سازی آب، ازموتورهای آب فشار قوی استفاده می‌شود. همچنین جهت تست خطوط لوله و شستشوی مخازن بزرگ از این گونه موتورها و پمپ‌ها استفاده می‌شود. در موارد صنعتی که نیاز است مایعات شیمیایی و یا اسیدی با فشار و دمای بالا منتقل شوند از این پمپ‌ها استفاده می‌شود. در ضمن پمپ‌هایی که برای پاشیدن سم روی درختان و یا در کارواش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند هم در این گروه طبقه‌بندی می‌شوند. دقت کنید که تنها در موارد کمی که نیاز به فشار بالا می‌باشد می‌توان از بوستر پمپ جهت افزایش فشار در خطوط لوله استفاده کرد.
موتورهای آب طبقاتی و شناور
برای پمپاژ آب در مکان‌ها و طرح‌هایی که فضای کافی برای موتور وجود ندارد از پمپ‌های عمودی استفاده می‌شود. موتورهای آب طبقاتی و یا شناور به حالت عمودی بوده و قابلیت جای‌گیری بهتری نسبت به سایر موتورها دارند. به عنوان مثال برای چاه‌هایی با دهانه‌ی کوچک که می‌توانند به جهت آبیاری مزارع و باغ‌ها مورد استفاده قرار گیرند، تخلیه آب معادن، برداشت از مخازن، رودخانه‌ها، دریا و دریاچه‌ها و همچنین چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیقی می‌توان از موتور آب شناور استفاده کرد.
پمپ‌های طبقاتی و شناور به صورت عمودی در محل کار قرار گرفته و ورودی و خروجی پمپ‌ها روبروی یکدیگر است. در صورتی که به شکل بالا و یا پایین قرار بگیرند الکتروموتور در یک طرف موتور و یا پمپ (ابتدا یا انتها دستگاه) قرار گرفته و شفت موتور به صورت عمودی به موتور آب کوپل می‌شود. در پمپ شناور عمل خنک‌کاری پمپ و یا همان الکتروموتور توسط آبی که در اطراف موتور شناور جریان دارد، انجام می‌شود. پمپ‌های طبقاتی را می‌توان به صورت طبقه‌طبقه روی یکدیگر قرار داد تا قدرت پمپاژ آب بالاتر رفته و ارتفاعی که آب تا آنجا صعود می‌کند را افزایش داد. پمپ‌های طبقاتی را می‌توان در دستگاه‌های تصفیه آب جهت پمپاژ آب به دیگ‌های بخار، در انتقال آب به سیستم‌های حرارتی و تهویه هوا و همچنین افزایش فشار آب در بخش‌های صنعتی و کشاورزی استفاده و مشاهده کرد.
خرید موتور آب
برای خرید موتور یا پمپ آب مناسب کارتان نیاز به رعایت مواردی است که در این قسمت به بررسی این موارد می‌پردازیم.
1- ظرفیت تخلیه پمپ: ظرفیت تخلیه پمپ عبارت است از سرعت جریان آب از واحد منبع تا محل تخلیه. واحد ظرفیت تخلیه بر حسب گالن بر دقیقه می‌باشد.
2- حداکثر قدرت مکش عمودی موتور: حداکثر قدرت مکش عمودی موتور آب، پارامتری برای تعیین قدرت انتقال عمودی آب از منبع تا پمپ می‌باشد. اگر هدف از خرید موتور و یا پمپ، تخلیه آب از استخر و یا حوض و آبگیر است، این فاکتور معیار مهمی تلقی می‌شود زیرا سرعت تخلیه آب از استخر و یا منبع آب را تعیین می‌کند.
3- هد ماکزیمم موتور آب: هد ماکزیمم موتور به معنی حداکثر ارتفاعی است که موتور و پمپ می‌توانند آب را از منبع تا محل تخلیه آب منتقل کند.
4- نوع سوخت موتور: بنزینی، دیزلی و یا نفتی – بنزینی بودن موتور نیز موضوع بسیار مهمی است که در انتخاب آن بایستی دقت زیادی شود.
5- خودمکشی پمپ: موتور پمپ‌های خودمکش، به هواگیری احتیاجی ندارد و به صورت اتوماتیک این کار را انجام می‌دهند. استفاده از این نوع موتورهای آب باعث صرفه‌جویی در زمان راه اندازی شده و کارتان را برای شروع راحت‌تر می‌کند.
6- امکان حمل مخزن سوخت اضافی: در صورتی که نیاز به سوخت بیشتری دارید، از موتوری استفاده کنید که حمل آن و مخزن اضافی برایتان امکان‌پذیر و راحت باشد.
7- وزن موتور آب: در صورتی که نیاز به جابه‌جایی موتور و یا پمپ دارید قابلیت جابه‌جایی و وزن موتور را یکی از ارکان اصلی خرید موتور آب قرار دهید.
8- قیمت موتور آب: قیمت هم یکی از عوامل بسیار تاثیر گذار در خرید موتور و پمپ آب مناسب می‌باشد که برای اینکار باید به سایت‌ها و فروشگاه‌های معتبر مراجعه فرمایید. برای مشاهده موتورهای آب می‌توانید به سایت تکه‌کابل مراجعه فرمایید.
نگهداری موتور آب
از آنجا که قیمت موتورهای آب کمی گران بوده و تعمیرات آن کمی دشوار است بهتر است تا با رعایت چند نکته ساده از خرابی پمپ و موتورهای آب جلوگیری کنید.
- آب بندی مناسب و محکم بودن تمامی اتصلات
- پاره و یا سوراخ نبودن شیلنگ و لوله
- عدم استفاده از موتور پمپ بدون آب
- تخلیه آب درون پمپ بعد از فعالیت موتور به خصوص در فصول سرد سال
- مکش در ارتفاع تعبیه شده
- تکمیل بودن مخزن روغن و بنزین
- درست و صحیح کشیدن هندل موتور
نتیجه‌گیری
موتور آب دستگاهی برای انتقال آب از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر است. موتورهای آب از دو بخش اصلی موتور و پمپ تشکیل شده‌اند که قسمت موتور وظیفه تبدیل انرژی و قسمت پمپ وظیفه پمپاژ آب را بر عهده دارند. موتورهای آب در زمینه‌های کشاورزی، صنعتی و خانگی کاربرد فراوانی داشته و به راحتی قابل دسترس است.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی موتورهای آب و انواع و کاربرد آن‌ها بپردازیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. در صورتی که سوال، انتقاد، پیشنهاد و یا درخواستی از تیم تکه‌کابل دارید، در قسمت نظرات برای ما کامنت کنید. برای اطلاعات بیشتر و مشاهده آگهی‌های مربوط به موتور آب، کلیک کنید.
694 بازدید
الهه زینالی
