آیا می‌دانید کفشک ترانسفورماتور چیست و چه کاربردی دارد؟ کفشک در ترانسفورماتور نوعی قطعه اتصالی بوده که عموماً در ترانسفورماتورهای توزیع مورد استفاده قرار گرفته و جایگاه نصب آن روی بوشینگ است. در ادامه این راهنما ضمن آشنایی بیشتر با این قطعه، به کاربرد آن نیز خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
ترانسفورماتور و متعلقات آن
پیش از این که سراغ کفشک ترانسفورماتور برویم، خوب است مروری بر این دستگاه و تجهیزات متعلق به آن داشته باشیم:
ترانسفورماتور توزیع
ترانسفورماتور توزیع یا ترانسفورمر توزیع (distribution transformer) نوعی ترانسفورماتور در سیستم توزیع برق بوده که وظیفه اصلی آن در این شبکه تبدیل نهایی ولتاژ است. در حقیقت، این دستگاه ولتاژ شبکه توزیع فشار متوسط را به میزان لازم کاهش داده و فراهم‌کننده سطح ولتاژ مورد نیاز برای مشترکین یا همان ولتاژ برق شهری است.
تجهیزات ترانسفورماتور توزیع
ترانسفورماتورهای توزیع از تجهیزات و متعلقات مختلفی تشکیل شده‌اند. در واقع این تجهیزات به ترانسفورمر کمک می‌کنند که کارکرد استاندارد و بهتری داشته باشد. از جمله مهم‌ترین تجهیزات مورد استفاده در ترانسفورماتورهای توزیع می‌توان به رطوبت‌گیر، روغن‌نما، ترمومتر روغن و کفشک ترانسفورماتور اشاره کرد. البته ناگفته نماند که موارد مذکور تنها تجهیزات مصرفی در این سیستم نبوده و صرفاً جزو مهم‌ترین آن‌ها به حساب می‌آیند.
به عنوان مثال، رطوبت‌گیر در ترانسفورماتور توزیع به ویژه تراسنفورماتورهای کنسرواتوری (نوعی از ترانسفورماتورها) به شدت ضروری می‌باشد؛ چرا که در صورت عدم وجود رطوبت‌گیر روغن ترانسفورماتور و عملکرد آن دچار اختلال و آسیب خواهد شد. از طرف دیگر، بهره‌گیری از روغن‌نما، ترمومتر روغن و همچنین کلید تنظیم ولتاژ نیز بر بهبود کارایی و بازدید و کنترل ترانسفورماتورها تأثیر به‌سزایی دارند. علاوه بر موارد مذکور، همان‌طور که در ابتدای این راهنما ذکر کردیم کفشک ترانسفورماتور قطعه‌ای بوده که بر روی بوشینگ نصب می‌شود. اما بوشینگ‌ها چه هستند؟!
انواع بوشینگ از نظر ساختمان
بوشینگ‌ها نوعی ساختار عایقی هستند که وظیفه اصلی آن‌ها تسهیل عبور یک هادی با انرژی بالا و حامل جریان برق از مخزن زمین شده ترانسفورماتور است. در حالت کلی بوشینگ‌ها را می‌توان از نظر ساختاری به ۹ دسته زیر تقسیم‌بندی کرد:
- بوشینگ کامپوزیت
- بوشینگ کامپوندی
- بوشینگ خازنی
- بوشینگ پر نشده یا خشک
- بوشینگ روغنی
- بوشینگ غوطه‌ور در روغن
- بوشینگ به همراه عایق کاغذ روغنی
- بوشینگ به همراه عایق کاغذ رزینی
- بوشینگ سرامیکی یا جامد
کفشک ترانسفورماتور چیست؟
اکنون که با برخی از مهم‌ترین تجهیزات و متعلقات ترانسفورماتور توزیع آشنا شدیم، برگردیم به بحث اصلی این راهنما؛ یعنی کفشک‌های ترانسفورماتور. این قطعه بر روی بوشینگ‌های ترانسفورماتور توزیع قرار گرفته و وظیفه اصلی آن ایجاد اتصال ایمن کابل یا هادی ورودی در سمت فشار قوی و هادی‌ها و کابل خروجی در طرف فشار ضعیف است. عموماً از این قطعه در ترانسفورماتورهای توزیع تا ظرفیت ۸۰۰ کیلوولت استفاده شده و معمولاً دارای جنس آلیاژ برنج (ترکیبی از فلز مس و روی) هستند.
عمده‌ترین کاربرد استفاده از کفشک ترانسفورماتور
این قطعات نقش پررنگی را در ترانسفورماتورها و حفظ ایمنی این دستگاه‌ها ایفا می‌کنند. در حقیقت، یکی از اهداف استفاده از کفشک ترانس در دستگاه‌های توزیع جلوگیری از وارد شدن هرگونه فشار و آسیب احتمالی به بوشینگ‌ها در هنگام باز و بسته شدن‌های مکرر کابل‌های ورودی و خروجی در مواقعی نظیر سرویس، تعمیر و انتقال خواهد بود. همان‌طور که گفته شد بوشینگ دارای ساختاری عایقی بوده و در صورت آسیب دیدن می‌تواند موجب برور خسارات مالی زیادی شود.
سخن پایانی
کفشک ترانسفورماتور یکی از حائز اهمیت‌ترین قطعات مورد استفاده در سیستم توزیع برق بوده که جایگاه نصب آن بر روی بوشینگ‌های ترانسفورماتور توزیع است. شما در مورد کفشک‌های ترانسفورماتور چه اطلاعات دیگری در ذهن دارید؟ آیا تاکنون در نصب این تجهیزات با چالش روبه‌رو شده‌اید؟ چنانچه تجربه کار با تجهیزات مذکور را داشته و یا ویژگی دیگری از این قطعه می‌دانید، لطفاً تجربیات و نظرات خود را با ما و کاربران عزیز تکه کابل در میان بگذارید.
620 بازدید
محمد یاری پور
