دستگاه ترانس یا همان ترانسفورماتور یکی از پرکاربردترین دستگاه‌های مورد استفاده در صنعت و به ویژه صنعت برق بوده که نقش مهمی در انتقال و تنظیم ولتاژ برق ایفا می‌کند. در چنین شرایطی، به دلیل هزینه بالای تعویض روغن ترانس بهترین گزینه برای افزایش راندمان ترانس، تصفیه روغن ترانسفورماتور است. در این مقاله قصد داریم به بررسی تصفیه روغن ترانسفورماتور پرداخته و روش‌های تصفیه آن را بیان کنیم.
روغن ترانسفورماتور چیست و چه کاربردی دارد؟
روغن ترانس که به آن عایق نیز گفته می‌شود، روغنی است که دارای خاصیت مقاومت زیاد در برابر دمای بالا بوده و همین عامل باعث می‌شود تا از عملکرد دستگاه در دماهای بالا محافظت کند. عملکرد روغن ترانس به این صورت است که مخزن‌های ترانسفورماتور را از این کاربردی روغن پر می‌کنند تا دما دستگاه کاهش یافته و عمل خنک‌کنندگی را بهبود بخشد. از این رو، روغن ترانسفورماتور لازمه اصلی دستگاه ترانس بوده و عملکرد این دستگاه بدون روغن ترانس عملا با مشکل مواجه می‌شود.
این روغن در دو نوع پارافینی و نفتانیک موجود است که نوع پارافینی همانطور که از نام آن پیداست، از پارافین به وجود می‌آید و نوع نفتانیک مبتنی بر نفت است. روغن ترانس معمولا طول عمری حدود 15 سال داشته و بعد از گذشت این مدت، با کاهش بازدهی و مشکلات فیزیکی و شیمیایی همراه می‌شود اما در برخی شرایط مانند نفوذ رطوبت و ناخالصی به داخل مخزن روغن و یا حرارت بالا و اکسیده‌شدن روغن و دستگاه، روغن در زمان کم‌تری کارایی خود را از دست داده و کیفیت آن کاهش شدیدی می‌یابد.
در این شرایط می‌توان روغن را با روغن جدید جایگزین کرد که این کار هزینه نسبتا بالایی داشته و کمی دشوار است. از سوی دیگر، عدم تعویض روغن نیز می‌تواند دستگاه ترانسفورماتور را با خرابی‌هایی مواجه کند که بسیار پرهزینه بوده و صدمات زیادی به دستگاه وارد می‌شود. از این رو، بهترین راهکار تصفیه روغن آسیب‌دیده است که با کم‌ترین هزینه می‌توان آن را احیا نمود. از این کار با نام تصفیه روغن ترانسفورماتور یاد می‌شود که اهمیت بسیار زیادی در کاهش هزینه‌های روغت دستگاه داشته و در ادامه به بررسی کامل آن می‌پردازیم.
تصفیه روغن ترانسفورماتور
همانطور که در قسمت قبل گفته شد، عدم تصفیه روغن آسیب‌دیده می‌تواند خسارات زیادی همچون خرابی دستگاه ترانسفورماتور و یا اتلاف انرژی را به‌همراه داشته باشد. لذا تصفیه به موقع و اصولی روغن ترانس از اهمیت بالایی برخوردار بوده و باعث افزایش عمر دستگاه می‌شود. پیش از انجام تصفیه روغن ترانسفورماتور حتما باید آزمایش‌های لازم انجام گیرد تا از خرابی روغن موجود اطمینان حاصل کنید. اگر این تصفیه در شرایط غیرضروری انجام گیرد، می‌تواند سبب آسیب‌رسیدن به عایق و کاهش طول عمر دستگاه ترانس و روغن شود. از این رو، تصفیه به موقع روغن بسیار صحیح بوده و تصفیه بیش‌از اندازه آسیب‌زا است.
پس از انجام آزمایش‌های مربوطه در صورتی که روغن نیاز به تصفیه داشته باشد، می‌توان آن را به دو روش فیزیکی و شیمیایی تصفیه نمود. در صورتی که روغن به آبگیری و خشک‌کردن احتیاج داشته باشد از روش فیزیکی استفاده نموده اما در شرایطی که روغن اکسیده شده و لجن در آن تشکیل شده باشد، تصفیه فیزیکی قادر به احیا آن نبوده و باید از روش تصفیه شیمیایی استفاده نمود. در حالت کلی تصفیه روغن ترانسفورماتور به دو روش انجام می‌پذیرد. این دو روش عبارتند از:
- تصفیه فیزیکی روغن ترانس: در روش تصفیه فیزیکی می‌توان از چهار روش تصفیه از آب، تصفیه با استفاده از فیلترهای کاغذی، تصفیه با روش گاززدایی و تصفیه روغن ترانس با روش گریز از مرکز بهره برد که روش آخر برای جداسازی ناخالصی‌های جامد از روغن کاربرد بسیار زیادی دارد. عمل تصفیه با روش فیزیکی به صورت مکیده‌شدن روغن به شکل پیوسته در یک مدار بسته و با کمک یک پمپ انجام گرفته و پس از آن روغن از فیلتر عبور داده می‌شود تا ذرات و ناخالصی‌های آن جدا گردد. این فیلتر می‌تواند از جنس کاغذ و یا چینی بوده و عموما قابل تعویض است. پس برای گرفتن رطوبت روغن، آن را وارد یک محفظه بزرگ خلاء می‌کنند. البته این عمل با استفاده از پودرکردن روغن انجام گرفته و بسیار مهم است. در کل، روش فیزیکی قادر به گرفتن رطوبت روغن و گاز حل شده در آن بوده و برای این مشکلات بسیار کاربردی است. همچنین با این روش می‌توان ناخالصی‌های جامد و ذرات معلق در روغن را نیز جداسازی نمود.
- تصفیه شیمیایی روغن ترانس: در ادامه به بررسی نحوه تصفیه روغن ترانس برق با استفاده از روش شیمیایی می‌رسیم. هنگامی که روغن ترانس به مرحله تشکیل لجن رسیده باشد و اکسیده شود، دیگر نمی‌توان به‌وسیله تصفیه فیزیکی آن را احیا نمود و باید از روش تصفیه شیمیایی استفاده کرد. در روش تصفیه شیمیایی، علاوه‌بر تصفیه فیزیکی روغن، روغن را از خاک رنگبر عبور داده و رنگ و مواد ناخلص آن را می‌گیریم. این عمل باعث تغییر خاصیت‌های فیزیکی و شیمیایی روغن شده و روغن را تصفیه می‌کند.
نتیجه گیری
ترانسفورماتور برق یکی از اصلی‌ترین دستگاه‌های صنعت برق است که از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است. یکی از مهم‌ترین قسمت‌های این دستگاه، روغن ترانسفورماتور است. همانطور که مشاهده کردید، روغن ترانس روغنی مقاوم در برابر حرارت است که موجب کاهش دما دستگاه ترانسفورماتور شده و راندمان دستگاه را بالاتر می‌برد. یکی از راه‌های تجدید عملکرد روغن آسیب‌دیده، تصفیه روغن ترانسفورماتور است. تصفیه این روغن با دو روش فیزیکی و شیمیایی انجام گرفته که در روش فیزیکی رطوبت و ناخالصی‌ها از روغن جدا شده و اگر روغن در مرحله تشکیل لجن باشد، از روش شیمیایی استفاده می‌شود.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی تصفیه روغن ترانسفورماتور پرداخته و روش‌های تصفیه آن را بیان کنیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. ممنون می‌شویم اگر نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در سایت تکه کابل در میان گذاشته و ما را از مباحث مورد نیازتان مطلع سازید.
253 بازدید
احسان شوکتی
