آیا میدانید هنگام نصب ترانسفورماتور هوایی چه مواردی باید رعایت شوند؟ با چیستی و وظیفه ترانسفورماتور آشنایی دارید؟ ترانس یا ترانسفورماتور هوایی از جمله تجهیزات مورد نیاز در پستهای توزیع و انتقال انرژی الکتریکی بوده که مراحل نصب مخصوص به خود را دارد. در ادامه این راهنما ضمن آشنایی بیشتر با نقش این ترانسفورماتورها در پست توزیع هوایی به معرفی مراحل نصب آن نیز خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
دستورالعمل نصب ترانسفورماتور هوایی
ترانسفورماتورها از جمله تجهیزات مورد نیاز و ضروری در پستهای هوایی توزیع برق به حساب میآیند. البته پستهای هوایی به غیر از ترانس متشکل از تجهیزات دیگری نظیر تابلوی فشار ضعیف، برقگیر و کات اوت فیوز نیز هستند. این پستها را میتوان از نظر محلی که نصب میشوند به دو دسته انتهای خط و وسط خط تقسیمبندی کرد. اصلیترین تفاوتی که بین پستهای هوایی وجود داشته در نحوه آرایش اجزای آن خواهد بود.
از آنجایی که تمرکز ما در این راهنما بر نحوه نصب ترانسفورماتور هوایی بوده، در ادامه به چیستی و مراحل و همچنین نکات نصب این تجهیز بیشتر میپردازیم:
ترانسفورماتور قدرت چیست؟
ترانسفورماتور قدرت یکی از اجزای تشکیلدهنده خطوط توزیع و انتقال نیروی هوایی بوده که اصلیترین وظیفه آن تبدیل ولتاژهای بالا به ولتاژهای پایین و مناسب مصرفکننده است. در حقیقت، ترانسفورماتور قدرت یک نوع وسیله الکتریکی بوده که انرژي برق را به واسطه القای الکترومغناطیسی انتقال میدهد. حداکثر ظرفیت ترانسفورماتورهای قدرت 400 کیلوولت آمپر است.
سایر مقادیر استاندارد ترانسفورماتورهای قدرت به ترتیب 25، 50، 100، 200، 250، 315 و 400 کیلوولت آمپر خواهد بود. در ادامه با مهمترین نکاتی که میبایست پیش از نصب ترانسفورماتور هوایی مد نظر قرار گیرند آشنا خواهیم شد:
- ترانسفورماتور میبایست قبل از نصب از نظر ظاهری بررسی شود. از جمله مهمترین مواردی که در این بررسی باید در نظر قرار گیرند عبارتند از رنگ سیلیکاژل، اتصالات، سطح روغن، بوشینگ و…
- برای اجرای اتصالات بوشینگها، بدنه و مابقی اتصالات میبایست از کابلشو پرسی استفاده گردد.
- استفاده از کفشک مسی برای ارتباط فشار ضعیف در ترانسفورماتورهایی که ظرفیت بالاتر از 200 کیلوولت آمپر دارند ضروری است.
- ترانسفورماتور میبایست علاوه بر این که نو باشد، مواردی نظیر چک لیست، ضمانتنامه، برگ فروش، بارنامه اصلی کارخانه و… نیز به همراه آن ارائه شود.
- مطابقت داشتن شماره سریال درج شده روی پلاک مشخصات با شماره سریال چک لیست و همچنین شماره درج شده در بالای ترانس حائز اهمیت خواهد بود.
- حداکثر ظرفیتی که برای ترانسفورماتور تک پایه در نظر گرفته شده 15 کیلوولت آمپر است.
نکات نصب پایههای نگهدارنده ترانسفورماتور در خطوط توزیع هوایی
- پایههای ترانسفورماتور میبایست به شکل عمودی نصب شده و جهت نصب آنها نیز اصولی و استاندارد باشد.
- پروسه بتنکاری پایهها بایستی به صورت مطلوب صورت گیرد.
- مورد بعدی که باید در رابطه با نصب ترانسفورماتور هوایی و پایههای آن در نظر قرار گیرد، رعایت فاصله داخلی پایهها به اندازه 8/1 متر است.
- پایه کوچکتر ترانسفورماتور به اندازه 5/1 متر و پایه بزرگتر 8/1 متر در زمین در نظر قرار گیرد.
- پایههای نگهدارنده ترانسفورماتور میبایست از نظر سال تولید، برند تولیدکننده، ظاهر و مشخصات مورد بررسی قرار گیرند.
- ضروری است که اطراف پایههای پست هوایی به شعاع 5/1 متر خالی در نظر گرفته شود.
نصب ترانسفورماتور هوایی؛ استاندارد سکوی ترانسفورماتور
- ترانسفورماتور قدرت باید بر روی سکوی مورد نظر خود به صورت کامل تراز شده باشد و به گونهای فرآیند نصب آن انجام شود که بوشینگهای سمت فشار قوی به طرف کات اوت فیوز و بوشینگهای سمت فشار ضعیف به طرف پایه کمکی قرار گیرند.
- در استاندارد نصب ترانسفورماتور هوایی توصیه شده است که تجهیز مورد نظر بر روی سکوی فلزی نصب شود. این سکو باید در فاصله 385 سانتیمتری از راس تیر بلندتر قرار بگیرد.
- همانطور که گفته شد، ترنسفورماتور میبایست به صورت تراز شده بر روی سکو مستقر شود؛ به این منظور باید ریل زیر آن روی ناودانی قرار گرفته و به کمک 4 عدد پیچ و مهره محکم شود. قابل توجه است که برشها و سوراخکاری انجام شده بر روی ناودانی میبایست بر حسب استاندارد و به طور اصولی صورت بگیرد.
- فاصله در نظر گرفته شده برای سمت فشار قوی ترانس از پایه باید بیشتر از 65 سانتیمتر در نظر گرفته شود.
- در استانداردهای نصب ترانسفورماتور هوایی توصیه شده است که ناودانیها و پشتبندهای سکو از نوع گالوانیزه گرم با نمره 14 باشد.
ویژگیهای محل نصب پست هوایی
اکنون که با مهمترین نکات نصب ترانسفورماتور هوایی آشنا شدیم، در این بخش لازم است نگاهی بر خصوصیات محل نصب نیز داشته باشیم. همانطور که گفته شد، پستهای هوایی را میتوان بر حسب محل نصب به دو دسته در انتهای خط و در وسط خط تقسیمبندی کرد. البته گاهی اوقات پستهای هوایی بر حسب نیاز و پروژه و صلاحدید کارفرما بر روی خطوط زمینی نیز اجرا میشوند. در حالت کلی، محل نصب پستهای هوایی میبایست از مشخصات زیر برخوردار باشد:
- زمینی که برای احداث پست هوایی در نظر گرفته میشود، باید کاملاً خشک و عاری از هر نوع مانع هوایی نظیر درختهای بلند باشد تا در خطوط انتقال و توزیع انرژي الکتریکی اختلالی ایجاد نشود.
- مورد بعدی مناسب بودن راههای دسترسی به محل احداث پست هوایی خواهد بود. امکان دسترسی راحت به محل نصب از آن جهت حائز اهمیت بوده که در صورت بروز هرگونه ایراد امکان تعمیر و بازدید به راحتترین شکل ممکن فراهم باشد.
- خاکی که در اطراف پایههای پست وجود دارد بایستی عاری از هرگونه مانع برای نصب پایهها باشند. افزون بر این، بایستی امکان اجرای سیستم زمین به سهولت و مطابق استاندارد ارتینگ فراهم باشد.
- محل احداث پست هوایی باید خارج از محدودههای حریم در نظر گرفته بشود. به طور معمول پستهای هوایی در محدودهها و حاشیههای بزرگراهها، اتوبانهای کمربندی، خیابانهایی با عرض بیش از 12 متر و… نصب خواهند شد.
سخن پایانی
پست توزیع برق هوایی از جمله پستهای انتقال نیرو به حساب آمده که یکی از اصلیترین اجزای تشکیلدهنده آن، ترانسفورماتور است. نصب ترانسفورماتور هوایی میبایست مطابق اصول و استانداردهای خاصی صورت بگیرد تا از بروز هرگونه حادثه و خسارات در زمان بهرهبرداری از پست ممانعت شود. شما چه اطلاعات دیگری در رابطه با ترانسفورماتورهای قدرت دارید؟ به نظر شما در حین نصب ترانسهای نیرو چه نکات دیگری باید رعایت شود؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را پیرامون پستهای هوایی و نحوه نصب ترانسفورماتور در آنها با ما و کاربران گرامی وب سایت تکه کابل در میان بگذارید.
شما میتوانید از طریق واتساپ جهت مشاوره، خرید و دریافت پیش فاکتور انواع ترانسفورماتور با ما در ارتباط باشید.
1395 بازدید
محمد یاری پور
سلام آیا امکانش هست ترانسفورماتور ۵۰کیلوات را بر روی زمین در اتاق کاملا ایمنی قرار داد؟
بله، در شرایط بسیار خاص و با رعایت تمهیدات گسترده، قرار دادن ترانسفورماتور ۵۰ کیلوولت-آمپر بر روی زمین در یک اتاق *امکان پذیر* است، اما این کار به هیچ وجه استاندارد معمول نبوده و با چالشهای بسیار بزرگی همراه است.
پاسخ کوتاه: **به طور کلی، خیر. این روش توصیه نمیشود.** روش استاندارد و ایمن، نصب آن بر روی دکل یا پایههای فلزی مخصوص است.
در ادامه توضیحات کامل و چالشها آورده شده است:
### معایب و خطرات اصلی قرار دادن ترانسفورماتور روی زمین
1. **خطر برق گرفتگی شدید:** سطح زمین به راحتی در دسترس افراد (حتی غیرمتخصص) و حیوانات است. در صورت هرگونه نشتی یا fault در سیستم، احتمال برق گرفتگی کشنده به شدت افزایش مییابد.
2. **خطر سیل و آبگرفتگی:** ترانسفورماتورهای زمینی در معرض مستقیم سیلاب، بارانهای شدید و آبگرفتگی هستند. آب یک رسانای قوی است و ورود آن به تجهیزات باعث اتصال کوتاه، انفجار و آتشسوزی میشود.
3. **دسترسی جوندگان و حیوانات:** موش، مار و دیگر حیوانات میتوانند به راحتی به ترانسفورماتور دسترسی پیدا کرده و با جویدن عایقها یا ایجاد اتصال، باعث خرابی و حادثه شوند.
4. **آلودگی و گرد و غبار:** تجمع گرد و غبار، خاک و آلودگی روی بوشینگها و مقرهها میتواند مسیرهای نشتی (Tracking) ایجاد کرده و منجر به جرقه و تخلیه جزئی شود.
5. **خطر آسیب فیزیکی:** ترانسفورماتور زمینی در معرض آسیبهای فیزیکی ناخواسته (مثلاً از طریق وسایل نقلیه، مصالح ساختمانی و …) است.
6. **مشکلات خنککاری:** ترانسفورماتورها در حین کار گرما تولید میکنند. معمولاً پرههای رادیاتور آنها به گونهای طراحی شده که در ارتفاع، جریان هوای طبیعی بهتری داشته باشند. قرارگیری روی زمین میتواند خنککاری را با مشکل مواجه کرده و عمر ترانسفورماتور را کاهش دهد.
### شرایطی که برای “اتاق کاملاً ایمن” باید فراهم کنید:
اگر به هر دلیلی مجبور به این کار هستید، اتاق باید دقیقاً مانند یک **پست داخلی (Indoor Substation)** طراحی و ساخته شود و شرایط زیر در آن فراهم باشد:
1. **دسترسی کاملاً محدود:** اتاق باید قفل شده و تنها در اختیار پرسنل فنی مجاز باشد. روی درب باید تابلوهای هشدار “خطر برق گرفتگی” نصب شود.
2. **سیستم زمینسازی حرفهای (Earth Grid):** یک سیستم زمینسازی بسیار قوی با مقاومت بسیار پایین (معمولاً زیر ۱ اهم) برای کل اتاق و بدنه ترانسفورماتور ضروری است تا در صورت fault، جریان به طور ایمن به زمین هدایت شود.
3. **محافظت در برابر رطوبت و آب:**
* کف اتاق باید بالاتر از سطح زمین باشد.
* سیستم زهکشی و عایقبندی ضد آب قوی داشته باشد.
* هیچ گونه مسیری برای نفوذ آب از بیرون وجود نداشته باشد.
4. **سیستم تهویه مطبوع و خنککاری اجباری:** به دلیل تولید گرمای زیاد، اتاق باید مجهز به سیستم تهویه قوی و یا کولرهای صنعتی باشد تا دمای ترانسفورماتور در محدوده مجاز حفظ شود.
5. **دیوارها و درب های محافظ:** دیوارها باید از مصالح مقاوم و درب ها فلزی و محکم باشند.
6. **سیستم اعلام و اطفای حریق:** اتاق باید مجهز به سیستم اعلام حریق و سیستم اطفای حریق اتوماتیک (مانند گاز CO2 یا FM200) باشد تا در صورت آتشسوزی بلافاصله عمل کند. استفاده از آب ممنوع است.
7. **فنسکشی و حفاظ محوطه:** حتی الامکان اطراف محل نصب باید فنسکشی شود تا از دسترسی تصادفی افراد جلوگیری گردد.
8. **رعایت فواصل ایمنی (Clearances):** فواصل ایمنی از دیوارها، سقف و دیگر تجهیزات مطابق با استانداردها (مانند استاندارد IEC) باید کاملاً رعایت شود.
### جمعبندی نهایی
قرار دادن ترانسفورماتور ۵۰ کیلوولت-آمپر روی زمین، حتی در یک اتاق، **یک روش پرخطر و پرهزینه** است. هزینه و پیچیدگی ساخت چنین اتاقی با مشخصات “کاملاً ایمن” معمولاً به مراتب بیشتر از نصب استاندارد آن بر روی پایه است.
**توصیه اکید:** بهترین و ایمنترین راه حل، مشورت با یک **مهندس برق با تجربه در زمینه طراحی پست** است. آنها میتوانند با توجه به شرایط محل، بهترین و مقرونبهصرفهترین طرح (که احتمالاً نصب بر روی پایه است) را به شما ارائه دهند. از هرگونه اقدام خودسرانه و بدون نظارت مهندسی جداً خودداری کنید.