کراس آرم یکی از قطعات به کار رفته در ساختار تیر برق است که به صورت گسترده در شبکه توزیع به کار می‌رود. کراس آرم در واقع یک نوع کنسول است که در اکثر مواقع در بالاترین قسمت تیر برق نصب شده و شکلی بازو مانند دارد. در واقع می‌توان گفت این کراس یک نوع بازو است که با پایه (تیر برق) متقاطع شده و شکلی سلیب مانند را ایجاد می‌کند. از مهم‌ترین کاربردهای کراس آرم می‌توان به محافظت و نگهداری از هادی‌ها اشاره کرد (هادی موادی برای انتقال جریان برق در طول شبکه هستند). همچنین علاوه‌بر نگهداری وظیفه تنظیم و حفظ فاصله بین هادی‌ها را نیز بر عهده دارد.
جنس و نوع کراس با توجه به شرایط محیطی و اقتصادی متغیر بوده اما معمولا از جنس بتن، کامپوزیت، چوب و فلز است. این کنسول از هر جنس و نوعی باشد، باید یکسری ویژگی‌ها و نکات را در نصب آن رعایت کرد.
نکات نصب کراس آرم
همان طور که گفته شد، فارغ از نوع کراس آرم، برای نصب کراس آرم باید به برخی نکات توجه کرد. این نکات عبارتند از:
- فاصله بین هادی‌ها بر روی کراس آرم باید به گونه‌ای باشد که پرنده یا جسم دیگری میان آن قرار نگیرد تا از اتصالی سیم‌ها جلوگیری شود. همچنین کراس باید به گونه‌ای قرار گیرد که امکان تعویض و تعمیر هادی‌ها وجود داشته باشد.
- علاوه بر چگونگی قرارگیری هادی‌ها نسبت به کراس، چگونگی نگهداری و قرارگیری سیم‌ها نسبت به یکدیگر نیز اهمیت بالایی دارد؛ به طور کلی سه آرایش پایه در این باره وجود دارد: آرایش مثلثی، افقی و عمودی. همچنین کراس آرم نیز دارای آرایش‌های مختلفی است، از این بین می‌توان به آرایش افقی، افقی متقاطع، افقی دوبل و کنسول جانبی اشاره کرد.
انواع کراس آرم
از انواع کراس آرم می‌توان به نوع چوبی، فلزی، پرچمی، کمپوزیت، دوبله و جناقی اشاره کرد.
1- کراس آرم چوبی: در واقع کراس آرم چوبی نوعی کراس قدیمی است. در گذشته زمانی که از تیرهای چوبی استفاده می‌شد، این نوع کراس نیز به طور گسترده رواج داشت اما امروزه با کاهش استفاده از تیرهای چوبی درصد استفاده از این نوع کراس نیز کاهش یافته است. جنس این نوع کراس آرم معمولا از چوب افرا و کاج بوده و برای دوام بیشتر آن را با روغنی مخصوص اشباع می‌کنند.
2- کراس آرم فلزی: یکی دیگر از انواع کراس آرم، کراس آرم فلزی است و همانطور که از نام آن پیداست از بازوهای آهنی و فلزی تشکیل شده است. طبیعتا این نوع کراس در مقایسه با نوع قبلی از مقاومت بالاتری برخوردار است. در ابتدا طول این نوع کراس‌ها برابر با 2.44 متر بود اما امروزه طول آن مضربی از 6 است و معمولا بر روی تیرهای فولادی و بتونی نصب می‌شود.
3- کراس آرم پرچمی: کراس آرم پرچمی نوع دیگری از کنسول است و در جاهایی کاربرد دارد که فضای زیادی برای استفاده از یک کراس معمولی نیست، مانند یک کوچه کم عرض.
4- کراس آرم کامپوزیت: کنسول بعدی کراس آرم کمپوزیت است. از این نوع کراس را می‌توان به‌عنوان نسل جدید کراس‌های چوبی یاد کرد، در واقع کراس‌های چوبی به‌دلیل جنس چوب که دچار پوسیدگی و ترک می‌شود و چندان مناسب استفاده در این حوزه نبودند اما با روی کار آمدن کمپوزیت این مشکلات حل شده و کمپوزیت کمی و کاستی‌های کراس آرم چوبی را جبران و برطرف کرد. نحوه ساخت آن بدین صورت است که لایه‌های متفاوت از چوب (نازک و ضخیم) را به‌وسیله چسب فنلیک به طور کامل اشباع کرده و در معرض گرما قرار می‌دهند تا پرس شوند. طبیعتا محصول جدید بسیار مقاوم‌تر و بادوام‌تر از کراس‌های چوبی معمولی بوده و عمر بیشتری دارد.
علاوه بر دوام، ویژگی‌های دیگری نیز سبب برتری کراس آرم کامپوزیت نسبت به کراس چوبی و فلزی شده است. اولین ویژگی کاهش وزن است، این کنسول‌ها وزنی به مراتب کمتر از کراس‌های فلزی دارند و همین امر سبب حمل راحت‌تر و نصب سریع‌تر این کراس‌ها شده است.
این کراس آرم علاوه بر اینکه مقاومت بیشتری نسبت به نوع چوبی دارند از مقاومت زیادی نیز در برابر خوردگی برخوردار هستند، در حالی که کنسول‌های فلزی اگر در معرض رطوبت قرار گیرند به مرور دچار خوردگی می‌شوند و عمر این کراس‌ها در مکان‌های مرطوب بسیار کم است. سومین ویژگی کراس آرم‌های کامپوزیتی نارسانایی الکتریکی است. کنسول‌های کمپوزیتی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که می‌توانند به صورت عایق عمل کرده و خطر برق‌گرفتگی را تا حد زیادی کاهش می‌دهند.
کراس آرم کامپوزیت
5- کراس آرم دوبله: کراس آرم بعدی کراس آرم دوبله است و بیشتر در مکان‌هایی استفاده می‌شود که کراس تحت کشش و فشار زیادی قرار دارد. این وضعیت بیشتر در انتهای خطوط برق رخ می‌دهد. زمانی که از کراس دوبله استفاده می‌شود نیروی وارد شده بین دو کراس پخش شده و همین امر سبب بالا رفتن مقاومت کراس‌ها می‌شود.
6- کراس آرم جناقی: کراس آرم جناقی یا کراس آرم کانادائی نوعی کراس است که شباهت بسیار زیادی به استخوان جناق داشته و امکان نگهداری هادی‌های سه فاز را داراست به طوری که همه هادی‌ها در فاصله‌ای یکسان از یکدیگر قرار گیرند. این کراس بیشتر برای خطوط با طول زیاد استفاده می‌شود.
نتیجه گیری
یکی از مهم‌ترین قطعات استفاده شده در تیرهای برق، کراس آرم می‌باشد. کراس آرم وسیله‌ای است که جهت سهولت نگهداری سیم‌ها روی تیر برق نصب و استفاده می‌شود و همچنین این قطعه نقش مهمی در حفظ فاصله بین هادی‌ها ایفا می‌کند. این کنسول در انواع متنوعی موجود بوده و هر یک مزایا و معایبی دارند.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی کراس آرم و انواع کراس آرم پرداخته و مزایا و معایب کراس آرم‌ها را بیان کنیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. ممنون می‌شویم اگر نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در سایت تکه‌کابل در میان گذاشته و ما را از مباحث مورد نیازتان مطلع سازید.
مشخصات عمومی و اجرایی پست‌های توزیع هوایی و زمینی فشار متوسط و ضعیف (نشریه 374)
1579 بازدید
الهه زینالی
