آندره ماری آمپر را می‌شناسید؟ با نقش او در علم فیزیک و ریاضی آشنایی دارید؟ این دانشمند بزرگ اهل فرانسه یکی از اصلی‌ترین بنیان‌گذاران علم الکترومغناطیس کلاسیک بوده که از او تحت عنوان «پدر الکترودینامیک» یاد می‌شود. وی مخترع برنامه‌های کاربردی دیگری نظیر شیر برقی و تلگراف الکتریکی نیز است. ناگفته نماند که او به عنوان یک نویسنده خودکار عضو آکادمی علوم فرانسه و همچنین استاد در پلی تکنیک اکول و کالج فرانسه نیز فعالیت می‌کرد. در ادامه این راهنما با این فیزیک‌دان فرانسوی و زندگی او بیشتر آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
زندگی‌نامه آندره ماری آمپر
آمپر متولد ۲۰ ژانویه سال ۱۷۷۵ پسر ژان ژاک، تاجر آن زمان و ژان آنتوانت دسوتیرس سارسی بود که در اوج دوران روشن‌گری فرانسه چشم به جهان گشود. اوایل زندگی این فیزیک‌دان مشهور در ملک خانوادگی وی در نزدیکی لیون می‌گذشت. پدرش در زندگی او تأثیر زیادی داشت. در حقیقت، ژان ژاک بازرگان و تاجر بسیار موفقی بود که نظریه‌های آموزش و پرورش او اساس آموزش فرزندش بود. روسو بر این باور بود که پسران جوان می‌بایست از تحصیل رسمی اجتناب کرده و به دنبال آموزش مستقیم از طبیعت بروند. پدر Ampère نیز با روسو هم‌نظر بود و به همین خاطر امکان تحصیل پسرش در کتابخانه‌ای مجهز را فراهم ساخت.
انقلاب فرانسه و تأثیر آن در زندگی آمپر
Ampère در سن ۱۲ سالگی خود به جدیدترین کتب آموزشی ریاضیات پیشرفته دسترسی پیدا کرد. البته او بعدها ادعا کرد که در سن ۱۸ سالگی همان‌قدر می‌دانست که در سن ۱۲ سالگی! با این حال، او به عنوان یک فرد چند وجهی، علاوه بر ریاضیات و فیزیک در مورد تاریخ، سفر، شعر، فلسفه و علوم طبیعی نیز مطالعات جامعی داشت. مادر او یک فرد کاتولیک و به شدت معتقد بود؛ به همین خاطر Ampère همراه با علم روشن‌گری به کاتولیک نیز باور داشت.
انقلاب فرانسه در سال‌های ۱۷۸۹تا ۱۷۹۹ ادامه داشت و این برهه زمانی مصادف با دوران جوانی Ampère بود. در این زمان پدر وی توسط دولت انقلابی جدید به خدمت عمومی فراخوانده شد و قاضی صلح در نزدیکی لیون، در زمانی که جناح ژاکوبین در سال ۱۷۹۲ کنترل دولت انقلاب را در دست داشت، ژان ژاک در برابر جزر و مد سیاسی جدید مقاومت می‌کرد و سرانجام در ۲۴ نوامبر سال ۱۷۹۳ در قالب پاکسازی‌های دوره ژاکوبین زیر تیغ گیوتین کشته شد.
تجربه آمپر در تدریس و آغاز فعالیت جدی او در ریاضیات
Ampère پس از مرگ همسر خود در ژوئیه سال ۱۸۰۳ به پاریس رفت و از سال ۱۸۰۴ حرفه تدریس را مجدداً آغاز کرد. اگر چه وی دارای مدارک رسمی نبود، اما با تکیه بر هوش و دانش او در سال ۱۸۰۹ به عنوان استاد ریاضیات در مدرسه فعالیت کرد. افزون بر این، در سال‌های ۱۸۱۹ و ۱۸۲۰ او در این مدرسه مشغول به تحصیل در رشته‌های فلسفه و نجوم بود. این دانشمند بزرگ در طول این سال‌ها تحقیقات گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف و نوشتن مقالات و پرداختن به ریاضیات، فیزیک، شیمی و نجوم انجام داد و جزو روشن‌گران برجسته علمی در آن زمان به حساب می‌آمد.
قانون آمپر
وی علاوه بر ریاضیات در تعمیم قوانین فیزیک نیز از نتایج تجربی که کسب کرده بود، بهره‌گیری می‌کرد. اصلی‌ترین آن‌ها قانونی بود که بعدها تحت عنوان «قانون آمپر» شناخته شد. بر اساس این قانون، عمل متقابل دو طول سیم حامل جریان متناسب با طول و شدت جریان آن‌ها خواهد بود. Ampère همین اصل را در مغناطیس نیز به کار گرفت و هماهنگی بین قانون خود و عمل مغناطیسی شارل آگوستین دو کولن (فیزیک‌دان مشهور فرانسوی) را نمایش داد.
Ampère برای نخستین بار اثر متقابل دو هادی موازی حامل جراین الکتریکی را کشف کرد. در واقع، او نشان داد زمانی که جریان الکتریکی هم‌جهت از دو هادی عبور می‌کند، هادی‌های مذکور یک‌دیگر را جذب کرده و چنان‌چه جهت جریان الکتریکی در آن دو هادی متفاوت باشد، آن‌ها هم دیگر را دفع خواهند کرد. افزون بر این، Ampère تئوری خاصیت آهن‌ربایی را نیز بیان نمود. لازم به ذکر است که تئوری خاصیت آهن‌ربایی به بار الکتریکی جسم مغناطیسی مربوط است. این تئوری که امروزه نیز مورد قبول واقع شده، خاصیت مغناطیسی هر ماده را وابسته به حرکت الکترون‌ها در اتم سازنده آن ماده می‌داند.
اهمیت قانون آمپر
از آن‌جایی که اکثر توزیع‌های جریان دارای حالت متقارن هستند با در نظر گرفتن این موضوع که محاسبه میدان با استفاده از قانون Ampère در مقایسه با قانون بیوساوار بسیار ساده‌تر است؛ می‌توان نتیجه گرفت که این قانون بسیار پر اهمیت بوده و با کمک آن می‌توان میدان مغناطیسی حاصل از سیملوله و چنبره را به راحتی محاسبه کرد. چنان‌چه بخواهیم میدان مغناطیسی حاصل از یک سیملوله را با کمک قانون بیوساوار محاسبه کنیم، روند محاسبه بسیار سخت خواهد بود.
آخرین فعالیت علمی او
آخرین فعالیت علمی که آمپر انجام داد، مربوط به تألیف کتابی در رابطه با تئوری نمودهای الکترودینامیک بود. وی در تاریخ ۱۵ ژوئن سال ۱۸۳۶ در جریان تفتیش عقاید در مدرسه شبانه روزی مارس با زندگی وداع گفت و ۴۵ سال پس از مرگ او، در سال ۱۸۸۱ کنگره بین‌المللی فیزیک‌دان‌ها واحد شدت جریان را به افتخار این دانشمند بزرگ، Ampère نامیدند.
سخن پایانی
آندره ماری آمپر یکی از بزرگ‌ترین و مشهورترین دانشمندان و فیزیکدانهای فرانسوی بوده که در حوزه ریاضیات و فیزیک و همچنین شیمی و نجوم خدمات ارزشمندی به علوم و جامعه ارائه داده است. شما چه اطلاعات دیگری در مورد Ampère دارید؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را با ما و کاربران محترم وب سایت تکه کابل در میان بگذارید.
311 بازدید
محمد یاری پور
