یکی از تجهیزاتی که به‌طور گسترده در سیستم‌های اتوماتیک صنعتی مورد استفاده قرار گرفته و نقش مهمی را در این زمینه ایفا می‌کنند، تجهیزات و جک‌های پنوماتیک هستند. در این مقاله قصد داریم به بررسی واحد مراقبت پنوماتیک پرداخته و وظایف آن را بیان کنیم.
واحد مراقبت پنوماتیک
به‌طور کلی هر وسیله‌ای که از هوای فشرده برای انجام فعالیت و عملکرد خود استفاده نماید، در دسته تجهیزات پنوماتیک قرار می‌گیرد. در واقع تجهیزات پنوماتیک با تبدیل انرژی بادی (هوای فشرده) به انرژی مکانیکی باعث حرکت و یا جابه‌جایی که جسم یا دستگاه یا وسیله می‌شوند.
پس هوای فشرده را می‌توان مهم‌ترین عامل در سیستم‌های پنوماتیک به‌شمار آورد که پایش و کنترل آن نقش مهمی در سلامت و عملکرد درست این سیستم ایفا می‌کند. برای کنترل عملکرد و پایش دستگاه‌های پنوماتیک باید از واحدی با نام واحد مراقبت پنوماتیک برای این کار، استفاده کرد.
هما‌طور که گفته شد، سیستم‌های پنوماتیک برای انجام فعالیت و تولید نیروی مکانیکی، به هوای فشرده نیاز دارند. هوای فشرده مورد نیاز این سیستم‌ها از محیط اطراف آن‌ها تامین شده و باعث تبدیل به انرژی بادی به انرژی مکانیکی می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، هوا در مناطق مختلف دارای خواص متفاوتی همچون گرد و غبار، رطوبت و … است که ورود این آلودگی‌ها به سیستم پنوماتیک می‌تواند عملکرد آن را با مشکل مواجه کند.
هوای آزاد اطراف سیستم‌های پنوماتیک به‌وسیله کمپرسور، کمپرس و یا فشرده‌سازی شده و وارد سیستم پنوماتیک و عملگرهای آن می‌شود اما کمپرسور نمی‌تواند ذرات یا رطوبت موجود در هوا را از بین برده و هوا را با همان ناخالصی‌های موجود در آن به سیستم پنوماتیک تحویل دهد.
وجود کوچک‌ترین آلودگی و رطوبتی نیز می‌تواند موجب خرابی و خوردگی سیستم پنوماتیک شود. به عبارتی، این سیستم تنها با هوای خشک و فاقد هرگونه آلودگی می‌تواند به فعالیت مطلوب پرداخته و بیشترین بازدهی کاری را به ما ارائه دهد.
در این شرایط نقش مهم واحد مراقبت پنوماتیک نمایان می‌شود. اگر بخواهیم به زبان ساده بیان کنیم بای بگوییم: این واحد مسئول مراقبت از هوای ورودی عملگرها را داشته و از چند بخش متفاوت تشکیل شده است که هر بخش وظیفه معین و مشخصی را برای کنترل هوای فشرده ورودی برعهده دارد. از آنجایی که عملگرها از حساسیت بالایی برخوردار هستند، ورود کوچک‌ترین آلودگی می‌تواند عملکرد آن‌ها را با مشکل مواجه ساخته و بازده کلی دستگاه را کاهش دهد.
از این رو وجود واحد مراقبت پنوماتیک نقش بسیار موثری در روند عملکرد دستگاه و افزایش طول عمر سیستم‌های پنوماتیک دارد. این واحد مجموعه‌ای از عملیات مانند فیلترکردن، روغن‌زنی و تنظیم فشار هوا را تحت یک مجموعه واحد، با هدف فراهم کردن هوای فشرده، خالص و خشک برای سیستم‌های پنوماتیک به انجام می‌رساند. این واحد با ایجاد یک فیلتراسیون قدرتمند هوای فشرده مطلوب را برای سیتم‌های پنوماتیک تامین کرده و بازده و طول عمر دستگاه را افزایش می‌دهد.
اجزاء واحد مراقبت پنوماتیک
واحد مراقبت پنوماتیک از سه بخش اصلی فیلتر، رگلاتور و روغن‌زن تشکیل شده است که در ادامه به‌طور جداگانه به تعریف و بررسی هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت. اولین بخش واحد مراقبت پنوماتیک، فیلتر نام دارد که وظیفه فیلترکردن و پاک‌سازی هوای ورودی به سیستم را برعهده دارد.
هوای فشرده هنگامی که از کمپرسور خارج می‌شود دارای رطوبت و آلودگی بوده که این آلودگی می‌تواند موجب کاهش طول عمر قطعات و تجهیزات پنوماتیک شده و بازده دستگاه را کاهش دهد. به همین علت قبل از استفاده از هوای فشره، ابتدا نیاز به فیلترشدن هوا و در بعضی مواقع نیاز به روان‌کاری (ترکیب‌شدن با روغن) داریم.
فیلتر می‌تواند با تحت فشار قرار دادن هوا، ذرات جامد آن را به دام انداخته و آن‌ها را پاک سازی کند. لازم به ذکر است که آلودگی فیلترشده توسط این قطعه، در محفظه پایین آن جمع شده و باید به صورت دستی و یا اتوماتیک تخلیه شود. در حالت کلی، فیلترها در سه نوع و دسته تقسیم می‌شوند. این 3 دسته عبارتند از:
- فیلتر عمومی: فیلتر عمومی وظیفه حذف آب و ذرات گرد و غبار را برعهده دارد.
- فیلتر رطوبت‌گیر: فیلتر رطوبت‌گیر وظیفه حذف روغن را برعهده دارد.
- فیلتر حذف بخار: فیلتر حذف بخار وظیفه حذف بخارها اضافی و به‌وجود آمده در اثر گرم‌شدن هوا را برعهده دارد.
دومین بخش در واحد مراقبت پنوماتیک، رگلاتور نام دارد که آن را با نام تنظیم‌کننده فشار هوا نیز می‌شناسند. وظیفه این بخش ثابت نگه‌داشتن فشار ورودی به سیستم است. رگلاتور را می‌توان نوعی شیر کنترل فشار محسوب کرد که وظیفه ثابت و یکنواخت نگه‌داشتن فشار سیستم بدون توجه به نوسانات فشار اولیه را دارد. البته نمونه دیگری از این اجزا با نام فیلتر رگلاتور نیز موجود است که در آن هر دو جز در کنار هم قرار گرفته و عمل فیلترکردن و تنظیم فشار را به‌طور همزمان انجام می‌دهد.
بعد از فیلتر و رگلاتور به بخش روغن‌زنی می‌رسیم. هوا پس از عبور از دو بخش قبل بسیار خشک و عاری از هرگونه روغن و ناخالصی شده و می‌تواند با ایجاد اصطکاک در قطعات، به عملکرد سیستم آسیب برساند.
به همین دلیل هوا در این بخش تا حدودی چرب و روغنی شده تا قطعات دچار خشکی بیش از حد و اصطکاک و خوردگی نشوند. این بخش از اهمیت بالایی برخوردار بوده زیرا باعث افزایش طول عمر سیستم می‌شود. لازم به ذکر است که لوله روغن‌پاش باید هر چند وقت یک بار چک شده و یا تعویض شود و برای شستن آن نباید به‌هیچ عنوان از الکل و یا تینر استفاده شود.
نتیجه گیری
برای پایش عملکرد سیستم‌های پنوماتیک و افزایش بازدهی و طول عمر آن‌ها، نیاز به واحدی محافظتی با نام واحد مراقبت پنوماتیک داریم که بخش‌های مختلفی تشکیل شده باشد. وظیفه این واحد، کنترل هوای فشرده ورودی به سیستم پنوماتیک و فیلتر و رگلاتور (تنظیم فشار) و روغن‌زنی را برعهده دارد تا هوایی خالص و عاری از هرگونه آلودگی وارد سیستم شده و دستگاه به بالاترین ظرفیت کاری خود برسد.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی واحد مراقبت پنوماتیک پرداخته و وظایف آن را بیان کنیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. ممنون می‌شویم اگر نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در سایت تکه‌کابل در میان گذاشته و ما را از مباحث مورد نیازتان مطلع سازید.
146 بازدید
احسان شوکتی
