آیا می‌دانید جیوه قرمز چیست و چه کارایی در صنایع مختلف دارد؟ جیوه فلزی شیمیایی بوده که از آن به عنوان نقره زنده یاد می‌شود. این فلز در زندگی روزمره ما کاربردهای متعددی داشته که در ادامه این راهنما به شرح مصارف آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
آشنایی با جیوه قرمز و تاریخچه آن
تاریخچه جیوه قرمز
جالب است بدانید که این فلز برای اولین بار حدود 1500 سال پیش از میلاد، به واسطه چینی‌ها و هندوها کشف شد. یونانیان باستان از این ماده برای تولید مواد آرایشی و همچنین داروها بهره می‌بردند. در قرن 18 و 19 میلادی، نیترات جیوه برای کندن موی حیوانات به منظور تولید کلاه مورد استفاده قرار می‌گرفت که این کاربری سبب ایجاد آسیب‌های مغزی بین افراد تولیدکننده و مصرف‌کننده کلاه شده بود. جالب است بدانید که خطرات ناشی از استفاده از این ماده برای نخستین بار به واسطه مصریان باستان که در معادن طلا روی جدا کردن جیوه از طلا فعالیت می‌کردند، کشف شد.
با تمام این‌ها، جیوه فلزی با ارزش بسیار بالا بوده اما با این حال نباید از خطرات ناشی از جیوه قرمز چشم‌پوشی کرد؛ چرا که بخارات ناشی از این ماده بی‌بو و بی‌رنگ بوده و سمی هستند و تنفس آن سبب آسیب زدن به سلامت انسان می‌شود. از دیگر اثرات مخرب این ماده می‌توان به تأثیر منفی بر روی پوست، خون و همچنین کبد اشاره داشت. همچنین جیوه نوع قرمز می‌تواند بر عملکرد سلول‌های قرمز خون نیز تأثیر منفی داشته باشد و موجب کمبود اکسیژن، خستگی و بی‌حالی نیز شود. به طور کل برای استفاده از هر نوع جیوه‌ای پیشنهاد می‌شود که کلیه موارد مراقبتی و نگهداری رعایت شده تا از آسیب‌رسی به بدن جلوگیری به عمل آید.
معرفی جیوه قرمز
جیوه یکی از پرکاربردترین فلزات بوده که تنها عنصری است که در دما و فشار استاندارد به شکل مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده افسانه‌ای که ظاهراً قدرت مخربی داشته در صنایع مختلف کارایی‌های متعددی نیز دارد. سام کوهن که به عنوان پدر بمب نوترونی شناخته شده در رابطه با جیوه قرمز می‌گوید: ترکیباتی از جیوه با خاصیت انفجاری وجود داشته که از جمله این ترکیبات می‌توان به تیوسانات جیوه اشاره داشت؛ اما این ترکیب به عنوان جیوه قرمز معرفی نخواهد شد.
در حقیقت این عنوان احتمالاً یک رمز بوده که برای ماده منفجره مخرب مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ حال این ماده منفجره می‌تواند پلیمری از مواد منفجره به هم پیوسته باشد که به منظور تحریک اولیه کلاهک اتمی کاربرد دارد. نکته جالبی که در رابطه با جیوه قرمز وجود داشته این است که فلز مذکور به هیچ عنوان مغناطیسی نبوده و میزان حساسیت مغناطیسی آن منفی و بسیار پایین است؛ به این معنا که اگر در یک میدان مغناطیسی قرار بگیرد، تنها کمی در جهت مخالف می‌چرخد.
از میان انواع مختلف این فلز، جیوه‌های قرمز از جمله ایزوتوپ‌های جیوه و مایعی با چگالی بسیار بالا در حدود 20.2 گرم بر سانتی‌متر مکعب بوده که در طبیعت قابل یافت هستند. افزون بر این، باید اشاره داشت که این فلز بر خلاف باورهای غلط خاصیت انفجاری نداشته و تنها می‌توان به عنوان منبع نوترون‌هایی مورد استفاده قرار گیرد که به منظور ساخت بمب اتم کارایی دارند. جیوه مذکور غالباً در مناطق آتش‌فشانی قابل پیداش هستند و به علت برخورداری از ظاهری جذاب از دیرباز تا به امروز به واسطه بومیان این مناطق جمع‌آوری می‌شوند. قابل ذکر بوده که ترکیب این ماده مشابه با جیوه سفید است و تنها تفاوت اصلی آن‌ها در رنگ و کاربردهای آن‌هاست.
کاربردهای جیوه قرمز
این عنصر قرمز از جمله فلزاتی به حساب آمده که دارای 11 ایزوتوپ بوده که از بین این 11 مورد، 7 عدد پایدار هستند و دچار فروپاشی نخواهند شد؛ همین ویژگی سبب شده است که جیوه قرمز مصارف زیادی داشته باشد:
- از جمله کاربردهای این ماده می‌توان به نقش آن در فرآیند تولید دماسنج‌ها، فشارسنج‌ها و سایر ابزارآلات اشاره داشت.
- جیوه‌های قرمز در فرآیند تولید لوازم الکترونیکی نیز کارایی دارند.
- از آن‌جایی که رسانایی گرمایی این فلز در مقایسه با سایر فلزات پایین‌تر بوده، می‌توان از آن در فرآیند تولید تلویزیون‌های قدیمی نیز بهره برد.
- این ماده به منظور تحریک در تابش‌های نوترونی پلوتونیوم و ترتیتیوم نیز در محل شروع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- از این ماده قرمز رنگ می‌توان در صنعت دندان‌پزشکی به منظور پر کردن حفره‌های دندان و همچنین جلوگیری از پوسیدگی بیش‌تر آن نیز بهره برد.
- از دیگر مصارف این فلز نقش در رنگ‌ها، پولیش‌ها، لوازم آرایشی، غذاهای دریایی، پسماندهای صنعتی و… است.
- یکی از اصلی‌ترین و رایج‌ترین مصارف این ماده آیینه‌ای کردن شیشه است؛ به گونه‌ای که اگر سطحی شیشه‌ای را با استفاده از لایه نازک جیوه قرمز بپوشانیم، شیشه نمایش داده نشده و به صورت آیینه مشاهده خواهد شد.
- از این فلز قرمز رنگ می‌توان در گرید‌های مختلف آزمایشگاهی و صنعتی در کاربری‌های دارویی، آزمایشگاهی و پزشکی بهره‌گیری کرد؛ به همین خاطر در بازار مذکور میزان تقاضا برای این ماده بالا است.
جالب است بدانید که از سال 2011 تا به امروز به علت محدودیت‌های اعمال شده روی صادرات، میزان عرضه کلرید قلیایی جیوه به شدت کاهش پیدا کرده است؛ به این خاطر معادن استخراجی جدیدی در اندونزی و مکزیک با حجم تولید 800 الی 1100 تن در سال از 2015 تاکنون در حال فعالیت هستند. با این حال در مقیاس جهانی در میزان رشد تولید و عرضه این محصول چندان تغییری ایجاد نشده است. جالب است بدانید که عرضه این فلز گران‌بها در کشور ما غالباً در بسته‌های 100 گرمی الی کپسول‌های 5/34 کیلویی و فله‌ای صورت می‌گیرد.
سخن پایانی
جیوه یکی از فلزات پرکاربرد و رایج در صنایع مختلف بوده که دارای انواع مختلفی است. از جمله پرکاربردترین انواع جیوه می‌توان به جیوه قرمز اشاره داشت که در صنایع مختلفی نظیر آرایشی و بهداشتی، پزشکی، دندان‌پزشکی، آزمایشگاهی، دارویی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع از جیوه می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد؛ لذا در حین استفاده از آن می‌بایست نکات ایمنی به طور کامل رعایت شوند. شما چه اطلاعات دیگری پیرامون جیوه‌های قرمز دارید؟ به نظر شما از این ماده قرمز رنگ با ارزش چه استفاده‌های دیگری می‌توان کرد؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را پیرامون جیوه با ما و کاربران گرامی وب سایت تکه کابل در میان بگذارید.
318 بازدید
محمد یاری پور
