آیا می‌دانید سکسیونر چیست و چه نقشی در مدار ایفا می‌کند؟ با مزایای نصب سکسیونر هوایی در شبکه توزیع برق آشنایی دارید؟ در ادامه این راهنما به بررسی جامع سکسیونرها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
هر آنچه که باید درباره نصب سکسیونر هوایی بدانید!
سکسیونر چیست؟
تمامی ایستگاههای برق متشکل از تجهیزات مختلفی هستند. از جمله این تجهیزات می‌توان به سکسیونر اشاره داشت که عموماً در ایستگاههای قدرت با فشار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. سکسیونر (Sectionneur) به معنای «جداکننده» نوعی کلید قدرت به حساب آمده که در خطوط هوایی توزیع و انتقال برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کلیدها فاقد محفظه خاموش‌کننده جرقه بوده و تیغه‌های آن‌ها قابل مشاهده است. این تجهیز در انواع غیر قابل قطع زیر بار (سکسیونرهای فشار قوی) و قابل قطع زیر بار (سکسیونرهای فشار متوسط) در صنعت برق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هدف از استفاده و نصب سکسیونر هوایی
اصلی‌ترین هدف از به‌کارگیری این تجهیز در پست‌های برق جداسازی دو بخش مختلف پست از هم دیگر است. لازم به ذکر بوده سکسیونر اقدام به قطع یا وصل سیستم‌هایی کرده که تقریباً فاقد جریان هستند؛ به بیان دیگر سکسیونر تنها قطعات و تجهیزاتی را که تحت ولتاژ باشند از شبکه جدا خواهد کرد. به همین دلیل به کمک این تجهیز امکان قطع کردن جریان‌های خازنی مقره‌ها، کابل‌های کوتاه و همچنین ترانسفورماتورهایی با توان کم و تحت ولتاژ فراهم است.
سکسیونر در حقیقت یک نوع ارتباط‌دهنده یا جداکننده مکانیکی مابین سیستم‌ها تلقی شده که برای حفاظت از افراد در برابر برق‌گرفتگی به کار گرفته می‌شود. ناگفته نماند که پس از نصب سکسیونر هوایی و بهره‌گیری از آن، در دوره‌های بازرسی، سرویس، تعمیرات و کار روی تجهیزات فشار قوی اقدام به باز و بسته کردن سکسیونر خواهند کرد. همچنین، سکسیونرها در بهبودبخشی به فرآیند ایزولاسیون در پست‌های توزیع برق به دژنکتورها نیز کمک خواهند کرد.
در نصب سکسیونر هوایی توجه به این نکته حائز اهمیت بوده که نوعِ غیر قابل قطع زیر بار، دارای توانایی کافی برای قطع جریان بار و یا جریان اتصال کوتاه نبوده و می‌توان این مدل از سکسیونر را تنها پس از قطع کردن جریان عبوری از آن باز و بسته کرد.
این ویژگی باعث می‌شود که برای باز و یا بستن مدار الکتریکی به ویژه در شرایط خطا، به کلید دیگری تحت عنوان «دژنکتور» نیاز پیدا کنیم. دژنکتورها برخلاف سکسیونرها در هر شرایطی امکان باز و یا بسته شدن مدار را فراهم خواهند کرد؛ چرا که کلیدهای مذکور تحت جریان باز یا بسته نشده و جریان عبوری از آن‌ها صفر بوده و همچنین، زمان لازم برای قطع و وصل در آن‌ها در مقایسه با بریکرها بسیار بیش‌تر است.
نحوه نصب سکسیونر هوایی و قرارگیری آن در مدار
مطابق استاندارد نصب سکسیونر هوایی، در برابر هر کدام از کلیدهای قدرت در شبکه 1 کیلوولتی و بیش‌تر، 2 سکسیونر در دو سمت دژنکتور یا کلید قدرت در نظر گرفته خواهد شد. توجه داشته باشید که سکسیونرها پیش از کلیدهای قدرت بسته خواهند شد و پس از قطع کلیدهای مذکور باز می‌شوند.
زمانی که دستگاه‌ها باز یا بسته شوند، می‌بایست در مدار جریان‌های شارژ خازنی خط‌ها یا جریان مغناطیسی ترانسفورماتورهای توزیع کوچک تعبیه شده باشد. افزون بر این، در زمان باز یا بسته شدن کلید نباید ولتاژ دو سر آن تغییری پیدا کند.
نصب سکسیونر هوایی؛ معرفی انواع سکسیونر مورد استفاده در خطوط برق
این تجهیزات را می‌توان از لحاظ کاربرد و همچنین سطح ولتاژی که دارند در انواع مختلف طراحی کرد. در ادامه با هر یک از سکسیونرها آشنا خواهیم شد:
سکسیونر تیغه‌ای
Blade Type Disconnector یا همان سکسیونر تیغه‌ای مناسب برای ولتاژهای پایین و متوسط در حدود 63 کیلوولت بوده و عموماً به منظور قطع و وصل کردن و همچنین حفاظت در زمان عملکرد در اماکنی که محدودیت سطح وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. سکسیونرهای تیغه‌ای می‌بایست با توجه به شرایط جوی و همچنین تنش‌های ناشی از نیروی برف یا باد به گونه‌ای نصب شوند که دچار آسیب نشوند.
سکسیونر کشویی
Drawable Type Disconnector یا همان سکسیونرهای کشویی مناسب کیوسک و قفسه‌هایی با عمق کم هستند. به طور معمول سکسیونرهای مذکور به شکل میله‌ای در جهت عمودی قطع و وصل شده و در فشار متوسط بیش‌ترین کاربرد را دارند. ساختمان سکسیونرهای مذکور متشکل از دو پایه ثابت و یک تیغه متحرک بوده که حرکت این تیغه در امتداد خود صورت خواهد گرفت. اصلی‌ترین امتیاز این مدل از سکسیونرها، فراهم آوردن امکان ساخت تیغه‌ها به شکل لوله‌ای است.
سکسیونر دورانی
Rotational Type Disconnector یا همان سکسیونر دورانی نوع دیگری از انواع سکسیونر بوده که نیروی وزش باد و وزن به هیچ وجه موجب وصل بی‌موقع آن نخواهد شد. سکسیونر هر فاز متشکل از 2 پایه عایقی قابل گردش بوده که تیغه‌های پل بر روی آن متصل می‌شوند. در موقع قطع و وصل، پایه‌ها حول محور خود در خلاف جهت هم دیگر به اندازه 90 درجه می‌چرخند و موجب قطع و یا وصل شدن کنتاکت‌ها می‌شوند.
سکسیونر قیچی
Pantograph Type Disconnector یا سکسیونر قیچی به گونه‌ای طراحی شده که برای ولتاژ فشار قوی و فوق فشار قوی و ولتاژهای بالاتر از 110 کیلو ولت بهترین گزینه باشد. جالب است بدانید که این مدل از سکسیونرها تحت عنوان پانتوگراف و یا یک‌ستونی نیز شناخته شده و عموماً در اماکنی که اختلاف ارتفاع در آن‌ها وجود داشته باشد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سکسیونر اهرمی
سکسیونرهای اهرمی دارای طراحی منحصربه‌فردی بوده و برای سطح ولتاژ 63 الی 765 کیلو ولت بهترین گزینه به حساب می‌آیند. در ساختار این مدل از سکسیونرها یک تیغه لوله‌ای برای هر فاز در سطح ولتاژ 63 الی 230 کیلووات و یا دو تیغه لوله‌ای در سطح ولتاژهای 145 الی 765 کیلو ولت در نظر گرفته شده است.
سکسیونر قابل قطع زیر بار
این مدل از سکسیونرها که تحت عنوان کلید بار نیز شناخته می‌شوند، می‌توانند جریان‌های پایین و جریان‌های بار که چندین برابر جریان نامی آن باشد را به راحتی قطع نمایند. قابل ذکر بوده که این مدل از سکسیونرها در انواع مختلف داخلی (تابلویی) و یا خارجی (هوای آزاد) به کار گرفته می‌شوند.
اصلی‌ترین موارد استفاده از این مدل سکسیونرها در کلیدهای فیدر موتوری و انشعاب‌های کوچک بوده و از آن‌ها در تعداد کم‌تری در مقایسه با سکسیونرهای غیر قابل قطع زیر بار در شبکه فشار متوسط بهره‌گیری می‌شود. ناگفته نماند که سکسیونرهای مذکور به منظور کارکرد در برابر جریان اتصال کوتاهِ مدار، همواره با فیوز فشار قوی به شکل سری در مدار تعبیه می‌شوند.
سخن پایانی
سکسیونرها از جمله تجهیزات مهم و ضروری در شبکه‌های توزیع و انتقال برق به حساب می‌آیند؛ به همین خاطر نصب سکسیونر هوایی و آشنایی با انواع مختلف این تجهیز برای متخصصینِ فعال در صنعت برق حائز اهمیت است. شما چه اطلاعات دیگری در رابطه با سکسیونرها دارید؟ لطفاً نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
216 بازدید
محمد یاری پور
