آیا می‌دانید لیتیوم چیست و چه ویژگی‌ها و کاربردهایی دارد؟ اخیراً خبری مبنی بر کشف ذخیره بزرگی از این فلز در غرب کشور منتشر شده که به نوعی زنگ خطر برای دوران نفت سالاری به حساب می‌آید. این ماده معدنی تجدیدناپذیر دارای ساختار و خواصی بوده که با تکیه بر آن استحصال انرژی تجدیدپذیر را ممکن می‌کند. از آن‌جایی که این ماده کاربردهای گسترده‌ای دارد، برخی معتقد هستند که به مرور زمان جایگزین نفت می‌شود. شما چه فکر می‌کنید؟ در ادامه این راهنما به پیرامون این خبر و ویژگی‌های Lithium بیش‌تر خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
لیتیوم چیست و چرا به عنوان نفت آینده شناخته می‌شود؟
در طبیعت عناصر مختلفی وجود داشته که هر یک از آن‌ها دارای خواص و کاربرد منحصربه‌فردی هستند. Lithium عنصر سوم جدول تناوبی بوده و جزو فلزات قلیایی به حساب می‌آید. تمامی عناصری که در جدول تناوبی قرار گرفته‌اند از ویژگی‌های خاصی برخوردار هستند.
افزون بر این، برای هر یک از این عناصر نشانه یا نمادهای شیمیایی مختلفی نیز در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال نماد شیمیایی عنصر مورد بحث ما Li است.
نام این عنصر برگرفته از واژه یونانی lithos بوده و به معنای سنگ است. این عنصر قلیایی دارای رنگ نقره‌ای و سفید و همچنین بسیار نرم است. Lithium برای نخستین بار در قرن ۱۹ میلادی به واسطه یک شیمی‌دان بزرگ برزیلی کشف شد.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد فلز لیتیوم
از جمله ویژگی‌های این فلز می‌توان به واکنش سریع آن نسبت به آب اشاره کرد؛ به همین خاطر از آن در روغن نگه‌داری می‌شود. در واقع، این فلز به گونه‌ای در برابر آب از خود واکنش نشان داده که بلافاصله به اکسید تبدیل می‌شود و از بین می‌رود. افزون بر این، Lithium در هدایت جریان الکتریکی نیز عملکرد جالبی دارد. در حقیقت، این فلز قلیایی به نوعی هادی جریان الکتریکی بوده و در این زمینه نیز به واسطه خاصیت رسانایی که دارد، به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از آن‌جایی که این فلز به عنوان سبک‌ترین عنصر در جدول تناوبی به حساب می‌آید، چگالی آن بسیار پایین بوده و در صورتی که این فلز در آب فرو رود به حالت شناور روی سطح آب باقی خواهد ماند.
کاربرد فلز لیتیوم چیست؟
فلز قلیایی مورد بحث کاربردهای گسترده‌ای دارد. از جمله صنایعی که از این فلز به وفور بهره‌گیری می‌کنند می‌توان به صنایع هوایی و صنایع پزشکی اشاره داشت. با تکیه بر ویژگی‌هایی که این فلز دارا بوده می‌توان از آن در تهیه و تولید هیدروکسید نیز بهره‌گیری کرد. از دیگر کاربردهای Lithium می‌توان به نقش آن در تهیه وسایل آتش‌بازی و ترقه نیز اشاره داشت. مورد بعدی نقش این عنصر در تولید کربنات‌ها و سیترات‌ها به عنوان تثبیت‌کننده برای حالت‌های مختلف بیمارها در بیمارستان بوده که در بهبود حال آنان تأثیر به سزایی دارد.
جالب است بدانید که Lithium دی سیلیکات از جمله رایج‌ترین مواد برای روکش‌های یکپارچه و روسازه‌های ایمپلنت و بریج‌ها نیز بوده و به صورت گسترده به عنوان تثبیت‌کننده خلق و خو و درمان اختلالات خلقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور معمول، نمک‌های Lithium در تسکین علائم مرتبط با افسردگی شیدایی نیز موثر هستند.
آیا لیتیوم پادشاه فلزات آینده است؟
این فلز قلیایی نقره / سفید نرم با عدد اتمی ۳ در شرایط استاندارد دما و فشار سبک‌ترین فلز و کم‌چگالی‌ترین عنصر جامد به حساب می‌آید. از آن‌جایی که میزان واکنش‌پذیری در این عنصر بسیار بالا بوده، نمی‌توان آن را به صورت عنصر آزاد در طبیعت یافت کرد. همان‌طور که گفته شد، این عنصر در آب حل شده و به صورت یون در آب اقیانوس‌ها و به صورت نمک در آب‌ها و خاک رس وجود دارد.
از این فلز و ترکیبات آن می‌توان در شیشه و سرامیک مقاوم در برابر گرما، آلیاژهایی با میزان استحکام بالا در مقایسه با وزن در فضاپیماها، باتری‌های Lithium خودروهای برقی و همچنین در مصارف پزشکی به عنوان دارو بهره‌گیری کرد.
بیش‌ترین ذخایر این عنصر در دنیا در بولیوی و افغانستان است. علاوه بر این، شرق ایران و استان خراسان جنوبی، دریاچه نمک قم، چهارمحال بختیاری و اصفهان نیز دارای این ذخایر هستند. در حقیقت این ماده به نوعی خاک معدنی بوده که می‌توان آن را از آب شور نیز به دست آورد. قابل ذکر است که اکنون طبق بررسی‌های انجام شده، استان همدان نیز در شمار مناطق دارنده ذخایر Lithium به حساب می‌آید.
لیتیوم؛ نفت جدید
ایلان ماسک را می‌شناسید؟ آقای ایلان ماسک صاحب شرکت خودروسازی تسلا که حوزه فعالیت وی متمرکز بر خودروهای برقی بوده در مصاحبه‌ای گفته است که باتری‌های لیتیومی نوعی نفت جدید هستند. تحلیل‌گر Canaccord، آقای جورج جیاناریکس نیز در این مورد با آقای ماسک موافق بوده و گفته است که شباهت‌های زیادی بین انقلاب ارتباطات اواخر دهه ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ و تحول در سیستم‌های انرژي امروزی وجود دارد. از آن‌جایی که باتری‌های مذکور نفت خام جدید به حساب می‌آیند، باید منتظر اختراعات و اکتشافات جدید باشیم.
با این حال، تکنولوژی‌های جدید باتری در کنار به روز و مدرن بودن خود ممکن است مخاطراتی را نیز به همراه داشته باشند. بازار جهانی این فلز همواره رو به رشد است؛ به طوری که بین سال‌های ۲۰۰۸ الی ۲۰۱۸ تولید سالانه این فلز از ۲۵۴۰۰ تن به ۸۵۰۰۰ تن رسیده است. لازم به ذکر بوده که یک محرک مهم رشد، بهره‌گیری از آن در باتری خودروهای الکتریکی در نظر گرفته می‌شود. ناگفته نماند که باتری Lithium در لپ تاپ‌ها و تلفن‌های همراه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اصلی‌ترین منابع استخراج لیتیوم چه است؟
دو مورد از اصلی‌ترین منابع برای استخراج این فلز معادن اسپودومن و آب شور سالار هستند. سنگ‌های سخت و خوشه‌های کریستال (اسپودومن) حاوی Lithium بوده و در فرآیندی سنتی از زمین بیرون کشیده می‌شوند.
در حالت کلی، امکان اسپودومن در سراسر جهان پیدا می‌شود و کشور استرالیا بزرگ‌ترین معدن اسپودومن را داراست. با این حال این روش استخراج، پیچیده و پر هزینه بوده و خطرات زیست محیطی متعددی را به دنبال دارد و همچنین مقادیر زیادی مواد شیمیایی را مصرف و زباله زیادی را نیز ایجاد خواهد کرد.
روش دیگر استخراج از آب شور سالار بوده که بیش از نیمی از لیتیوم موجود در دنیا از همین منبع استخراج شده‌اند. اکثر این منابع در آمریکای جنوبی در کشورهای آرژانتین، بولیوی و شیلی قرار دارند. اما با این حال به علت دلایل سیاسی و زیست‌محیطی، استخراج از منابع مذکور تا حد زیادی محدود شده است.
سخن پایانی
عنصر لیتیوم یکی از پرکاربردترین و مهم‌ترین عناصر در جدول تناوبی بوده که جزو فلزات قلیایی به حساب می‌آید. انتظار می‌رود که این فلز در آینده‌ای نه چندان دور با تکیه بر ویژگی‌ها و کاربردهایی که دارد جایگزین نفت شود. شما چه اطلاعات دیگری در مورد این فلز دارید؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را با ما و کاربران گرامی تکه کابل به اشتراک بگذارید.
282 بازدید
محمد یاری پور
