آیا می‌دانید تراکتور رومانی چیست و چه زمانی وارد ایران شد؟ سال‌های زیادی از ورود اولین نمونه تراکتورها به ایران می‌گذرد. جالب است بدانید که اولین نمونه تراکتور حدوداً ۶۰ سال پیش وارد ایران شد. تراکتورهای رومانی جزو نخستین نمونه‌های وارد شده به ایران به شمار می‌آیند؛ به طوری که با ورود این تراکتورها به ایران، تحول بزرگی در صنعت ایران رقم خورد. در ادامه این راهنما با تراکتورهای مذکور و تاریخچه آن‌ها بیش‌تر آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
چگونگی ساخت و روی کار آمدن تراکتورها
تراکتورها از جمله تجهیزات کاربردی هستند که در محیط‌های متنوع شهری، روستایی و صنعتی مورد استفاده و بهره‌وری قرار می‌گیرند. افزون بر این، طیف وسیعی از ماشین آلات نیز از کاربردها و فناوری ساخت تراکتورها الهام گرفته و تولید و عرضه شده‌اند. در سال‌های دور بهره‌گیری از ابزار مکانیکی در راستای افزایش بازدهی در اروپا گسترش پیدا کرد. در ابتدا برای انجام امور کشاورزی ماشین‌های بخار که قابلیت حرکت بر روی زمین را نداشته و غالباً از دام‌ها به منظور به حرکت درآوردن آن‌ها بهره‌گیری می‌شد، مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در سال ۱۸۵۰ میلادی، اولین نمونه تراکتورها به واسطه بشر با کاربری کشاورزی طراحی و ساخته شد. تراکتورهای مذکور نوعی تجهیز پیشرفته تلقی می‌شدند که ضمن برخورداری از ویژگی‌های ماشین‌های بخار قابلیت حرکت نیز داشتند. کمی بعد در سال ۱۹۱۲ نخستین نمونه تراکتور بنزینی طراحی و ساخته شد. سپس، موتورهای دیزلی به وجود آمدند که همین موضوع سبب ایجاد تحول بزرگی در صنایع مختلف از جمله صنعت تراکتورسازی شد.
امروزه تراکتورها در انواع مختلف با ساختاری پیچیده و مجهز طراحی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله امکاناتی که در نمونه‌های مدرن تراکتور رومانی می‌توان دید، جعبه دنده‌های اتومات، اتاقک مجهز، چهار چرخ متحرک و فرمان هیدرولیک است.
نخستین تراکتورهای موجود در ایران
همان‌طور که گفته شد تراکتور رومانی جزو اولین نمونه تراکتورهایی بوده که وارد کشور ما شد، اما قبل از ورود این تراکتور به ایران، در سال ۱۳۲۵ نخستین نمونه تراکتور در زمان حکومت رضاشاه وارد ایران شد. قبل از آن در زمان قاجار در صنعت کشاورزی تنها از گاوآهن فلزی بهره‌گیری می‌شد. نخستین تراکتوری که در زمان رضا شاه وارد ایران شده بود، به کمک نفت کار می‌کرد و برای مدرسه فلاحت خریداری شده بود. بعد از آن، در سال ۱۳۳۱ مجوز ورود نمونه‌های بیش‌تری از این ماشین آلات و همچنین کمباین‌ها به ایران صادر گردید.
جالب است بدانید که پیش از این رویداد در سال‌ها قبل‌تر نمایشگاهی در رابطه با ماشین آلات صنعتی در ایران برپا گردید که در آن ا تراکتورهای نفتی رونمایی شدند، اما در آن زمان کارایی کشاورزی و یا صنعتی نداشتند. با در نظر گرفتن آن چه که گفته شد، برای نخستین بار تراکتور در سال ۱۳۰۰ در نمایشگاه تهران پیرامون ماشین آلات صنعتی رونمایی شد و از سال ۱۳۲۵ در صنعت کشاورزی مورد استفاده قرار گرفت.
پس از گذشت مدتی در سال ۱۳۴۶ ورود ماشین آلات رومانی به ایران گسترده‌تر شد و در این سال نخستین تریلرهای رومانی وارد ایران گردید. قبل از ورود تریلر، برای حمل و نقل وسایل سنگین عموماً مردم از دام‌ها کمک می‌گرفتند. جالب است بدانید که در سال ۱۳۴۵؛ یعنی یک سال قبل‌تر، نخستین تراکتورهای رومانی با برند یونیورسال با کاربری کشاورزی وارد ایران شد و مورد استفاده قرار گرفت. طی این دوسال، از تراکتورها و تریلرهای رومانی استقبال بسیار زیادی شد و همین موضوع موجب شد که میزان تقاضا برای ماشین‌های مذکور افزایش پیدا کند.
در پی این جریان، نیاز به کارخانجات تولیدکننده داخلی روز به روز بیش‌تر حس می‌شد. بنابراین، در سال ۱۳۵۳ نخستین کارخانه ساخت تراکتور در ایران تأسیس گردید.
شروع مونتاژ تراکتور رومانی در ایران
پس از این که کارخانه به راه افتاد، در سال ۱۳۴۸ برای اولین بار در ایران مونتاژ دستی تراکتورهای رومانی صورت گرفت. در ابتدا تنها ۴ عدد دستگاه به صورت روزانه خروجی فرآیند مونتاژ بود اما با گذشت زمان و خبره شدن پرسنل و تولیدکنندگان این رقم به ۱۲ عدد در روز افزایش پیدا کرد. مونتاژهایی که از تراکتور رومانی در ایران صورت می‌گرفت تماماً زیر نظر مهندسین مجرب شرکت یونیورسال با هدف اطمینان از سلامت ماشین و تولید آن مطابق با استانداردهای لازمه بود.
در آن زمان تراکتورها بعد از اتمام فرآیند مونتاژ وارد مرحله کنترل کیفیت شده و جالب است بدانید که برای ورود تراکتورها به این فرآیند از نیروی انسانی به جهت حمل و نقل بهره‌گیری می‌شد؛ در حقیقت افراد می‌بایست تراکتورها را هُل می‌دادند! بعد از گذشت مدتی، از یک تراکتور دیگر به منظور کشیدن و انتقال تراکتورهایی که تازه تولید شده بودند، بهره‌گیری شد.
در ابتدا فضای کافی و مناسب به منظور آزمایش کارایی تراکتورها در دسترس نبود و کارشناسان کنترل کیفیت دستگاه‌هایی که تازه تولید می‌شدند را در خیابان نیمه کاره و یا جاده‌های خلوت تست می‌کردند. این مسئله موجب شده بود افراد زیادی برای دیدن تراکتورهای جدید تجمع کنند و فرآیند تست کردن دستگاه‌های تازه تولید به یک فرآیند جذاب و مهیج برای مردم و کارکنان تبدیل گردد.
شایان ذکر است که مهندسان ایرانی تلاش‌های بسیار زیادی در راستای پیشرفت تراکتور رومانی و به طور کل صنعت تراکتورسازی کردند. جالب است بدانید که در ابتدا مهندس ساعدی عهده‌دار مدیریت فنی کارخانه تراکتورسازی بود و بعد از او مهندس توتونچی مسئولیت مدیریت این کارخانه را بر عهده گرفت. مهندس فولادین از ابتدای آغاز فعالیت عهده‌دار مدیریت شرکت تراکتورسازی تبریز بود. از دیگر افراد سرشناس و موثر در آن دوره و سیر تکامل رشد صنعت تراکتورسازی در ایران می‌توان به مهندس بدخشان، صالحی، ایروانی و پاپیروسچی اشاره داشت.
سخن پایانی
آن چه که امروزه به عنوان تراکتور صنعتی می‌شناسیم، در حقیقت حاصل سال‌ها تلاش و تحقیق در حوزه بهینه‌سازی و توسعه تراکتورها و بهبود صنایع مختلف از جمله کشاورزی است. تراکتور رومانی نخستین نوع تراکتور محبوب و کاربردی مابین صنعت‌گران و کشاورزان است. البته امروزه بخش بزرگی از بازار تراکتورسازی متعلق به کارخانجات داخلی ساخت تراکتور است اما با این حال نمی‌توان از تأثیر شگرف تراکتور رومانی بر توسعه و پیشرفت این مسیر چشم‌پوشی کرد.
1062 بازدید
محمد یاری پور
