یکی از دستگاه‌هایی که نقش بسیار مهمی در صنایع مختلف ایفا کرده و بسیار کاربردی است، موتوربرق است. موتورهای برق یا همان مولدهای الکتریکی دستگاه‌هایی هستند که انرژی مکانیکی حاصل از سوخت گاز یا بنزین و گازوئیل را به انرژی الکتریسیته تبدیل کرده و کاربردهای مختلفی مانند تامین برق اضطراری، تامین برق در مناطق دورافتاده، تامین برق برای تجهیزات صنعتی و … دارند. در این مقاله قصد داریم به بررسی موتور برق پراخته و مزایا و معایب آن را بیان کنیم.
ماهیت، کاربرد و انواع موتوربرق
موتور برق دستگاهی است که انرژی شیمیایی را به انرژی الکتریکی تبدیل کرده و باعث تولید برق می‌شود. در واقع پروسه کاری موتورهای برق که از آن‌ها با نام ژنراتور برق نیز یاد می‌شود، بدین شکل است که انرژی شیمیایی حاصل از سوخت (سوخت فسیلی یا زیستی) را به انرژی مکانیکی تبدیل و سپس انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. در واقع، موتورهای برق از دو قسمت موتور و ژنراتور ساخته و تشکیل شده‌اند.
در این دستگاه، قسمت موتور ابتدا انرژی شیمیایی دیزل یا هر سوخت دیگر را دریافت کرده و آن را تبدیل به انرژی مکانیکی می‌کند. قیمت ژنراتور دستگاه نیز توسط انرژی مکانیکی به دست آمده از موتور، بار الکتریکی در سیم‌پیچ‌ها و مدارهای الکتریکی ایجاد کرده و برق را به عنوان خروجی سیستم تولید می‌کند. در واقع، تلفیق دو قسمت موتور و ژنراتور در این دستگاه باعث می‌شود تا انرژی شیمیایی یا درونی سوخت فسیلی تبدیل به انرژی الکتریکی و برق شده و قابل انتقال از طریف خطوط انتقال برق باشد.
همان‌طور که مشخص است، موتورهای برق اهمیت بسیار زیادی داشته و بسیار پرکاربرد هستند. این تولیدکنندگان برق توانایی تامین برق اضطراری، تامین برق در مناطق دورافتاده، تامین برق برای تجهیزات صنعتی و … را دارا بوده و پرکاربرد هستند. موتورهای برق برای تامین برق در مواقع اضطراری و قطعی برق مورد استفاده قرار گرفته و کاربرد صنعتی، نیمه صنعتی و تجاری زیادی در این‌گونه موارد دارند.
موتورهای برق برای تامین برق در مناطق دورافتاده که دسترسی به شبکه برق شهری وجود ندارد، نیز کاربرد داشته و حتی می‌توانند برق مورد نیاز یک منطقه کوچک را تولید کرده و تامین کنند. موتورهای برق برای تامین برق تجهیزات صنعتی مانند پمپ‌ها، کمپرسورها، مته‌ها و … نیز استفاده شده و کاربرد دارند. این دستگاه در کشاورزی نیز کاربرد داشته و می‌تواند برق مورد نیاز پمپ آب را تامین کند.
در حالت کلی، موتورهای برق بر اساس نوع سوخت، توان خروجی و اندازه به انواع و دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. این موتورها بر اساس نوع سوخت به سه دسته بنزینی، گازی و دیزلی تقسیم شده که رایج‌ترین آن‌ها موتور برق بنزینی است. موتور های برق گازی ارزان تر و کم صداتر از موتور های برق بنزینی بوده اما از راندمان پایین‌تری برخوردار هستند. موتور های برق دیزلی قدرتمندترین نوع موتورهای برق به شمار رفته و کاربرد نسبتا زیاد و مناسبی دارند.
موتورهای برق بر اساس توان خروجی نیز به انواع و دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در حالت کلی، توان خروجی موتورهای برق معمولاً بر حسب کیلووات یا اسب بخار بیان شده و با استفاده از این یکا اندازه‌گیری می‌شوند. موتور برق‌های کوچک توان خروجی بین 1 تا 10 کیلووات داشته اما موتور های برق متوسط توان خروجی 10 تا 100 کیلووات دارند. موتور برق‌های بزرگ نیز توان خروجی بیش از 100 کیلووات داشته و از حجم بزرگ‌تری برخوردار هستند. موتورهای برق بر اساس اندازه نیز به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که از این انواع می‌توان به موتورهای برق کوچک و قابل حمل، موتورهای برق متوسط و موتورهای برق بزرگ اشاره کرد.
اجزا و قسمت‌های مختلف موتوربرق
همان‌طور که اطلاع دارید، هر وسیله و دستگاهی از قطعات و اجزا مختلف و متفاوتی تشکیل شده است. موتورهای برق نیز از این قضیه مستثنی نبوده و از اجزا و قسمت‌های مختلف و متفاوتی تشکیل شده‌اند. از جمله اجزا و قسمت‌های مختلف موتورهای برق می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
این موارد عبارتند از:
- موتور: همان‌طور که گفته شد، موتور بخش تامین کننده انرژی مکانیکی موتورهای برق بوده و یکی از قسمت‌های اصلی در موتور های برق به شمار می‌رود. موتورهای بنزینی، گازی و دیزلی انواع مختلفی از موتورهای مورد استفاده در موتورهای برق هستند.
- ژنراتور: ژنراتور دیگر قسمت مهم و ویژه دستگاه موتور برق است که وظیفه آن تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی در انواع موتورهای برق است. ژنراتورها از یک سیم‌پیچ ثابت و یک سیم‌پیچ متحرک تشکیل شده‌اند که در یک میدان مغناطیسی قرار داشته و با چرخش شفت موتور درون این میدان، به تولید انرژی انرژی الکتریکی می‌پردازند.
- سیستم سوخت: سیستم سوخت وظیفه تامین سوخت مورد نیاز انواع موتورهای برق را بر عهده داشته و بیش‌تر با قسمت موتور دستگاه در ارتباط است. سیستم سوخت در موتورهای برق بنزینی از یک باک بنزین، یک پمپ بنزین و یک انژکتور تشکیل شده است. سیستم سوخت در موتورهای برق گازی از یک منبع گاز، یک خط لوله گاز و یک دریچه گاز تشکیل شده است. سیستم سوخت در موتور های برق دیزلی نیز از یک باک گازوئیل، یک پمپ گازوئیل و یک انژکتور برای ارسال سوخت جهت احتراق تشکیل شده است.
- سیستم کنترل: سیستم کنترل وظیفه کنترل عملکرد دستگاه را بر عهده داشته و معمولاً از یک سوئیچ، یک نمایشگر و یک ترموستات تشکیل شده است.
مزایا و معایب موتوربرق
همان‌طور که گقته شد، موتورهای برق کاربرد بسیار زیادی در موارد تجاری، خانگی، صنعتی، نیمه صنعتی و … داشته و پرکاربرد هستند. علت این کاربرد زیاد و به صرفه در مزایا موتور های برق پنهان شده است. در واقع، مزایا موتورهای برق باعث شده‌اند تا این دستگاه به وسیله‌ای کاربردی و مهم تبدیل شده و انواع قسمت‌های مختلف صنعتی، نیمه صنعتی و خانگی و تجاری مورد استفاده قرار بگیرد. اطلاع از مزایا و معایب این دستگاه کاربردی می‌تواند یک کلیت از به‌صرفه و مناسب بودن و یا به‌صرفه‌نبودن این دستگاه به شما ارائه کرده و شما را در انجام یک خرید صحیح، راهنمایی کند.
مزایا استفاده از موتورهای برق عبارتند از:
- قابلیت حمل و جابه‌جایی: موتور های برق کوچک قابل حمل بوده و می توان به راحتی آن‌ها را جابه‌جا کرد.
- انعطاف‌پذیری در استفاده: موتورهای برق از انعطاف‌پذیری بالایی برای تامین برق برخوردار بوده و می‌توان در کارها و کاربردهای مختلف از آن‌ها بهره برد.
- هزینه پایین: موتورهای برق نسبت به سایر منابع تولید برق مانند نیروگاه های برق، از هزینه اولیه و جاری بسیار پایین‌تری برخوردار بوده و از این جنبه، بسیار به صرفه هستند.
موارد ذکر شده در قسمت بالا مزایا استفاده از موتورهای برق محسوب می‌شوند اما با اینکه موتور های برق بسیار مفید و کاربردی بوده و از مزایای زیادی برخوردار هستند ولی دارای معایبی نیز هستند که از جمله معایب موتورهای برق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. این موارد عبارتند از:
- آلودگی هوا: از آنجا که موتورهای برق با استفاده از سوخت‌های فسیلی به فعالیت می‌پردازند، باعث تولید آلودگی هوا شده و برای محیط زیست می‌توانند مضر باشند.
- سر و صدا زیاد: عموما عملکرد موتورهای برق همراه با ایجاد سر و صدا زیاد بوده که این امر می‌تواند کمی آزاردهنده باشد.
- هزینه سوخت: همان‌طور که گفته شد، موتور برق برای کارکردن به سوخت فسیلی نیاز داشته که این امر می‌تواند هزینه‌های بالایی (به خصوص در کشورهای غیرنفتی) به همراه داشته باشد.
نتیجه‌گیری
یکی از دستگاه‌های مهم و پرکاربرد در موارد مختلف صنعتی و تجاری، موتور برق است. موتور برق دستگاهی پرکاربرد در موارد تجاری، صنعتی، کشاورزی، نیمه صنعتی و خانگی (مصرف خانگی پایینی دارد) بوده و دارای مزایایی همچون قابلیت حمل و نقل، انعطاف‌پذیری در انواع کارها و هزینه پایین بوده و معایبی همچون آلودگی هوا، سر و صدا زیاد و هزینه بالا سوخت را به همراه دارد.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی موتور برق پراخته و مزایا و معایب آن را بیان کنیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. ممنون می‌شویم اگر نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در سایت تکه کابل در میان گذاشته و ما را از مباحث مورد نیازتان مطلع سازید.
1131 بازدید
محمد یاری پور
