در یک سیستم توزیع برق همیشه ممکن است یک جریان سریع و یا اضافه ولتاژ پیش آید که می‌تواند دلایل گوناگونی نظیر برخورد صاعقه، رعد و برق و یا عملکرد سوئیچینگ داخلی داشته باشد. این ولتاژ اضافه از طریق شبکه الکتریکی منتقل‌شده و باعث ایجاد تنش و نویز در شبکه و تجهیزات بر سر راه خود، می‌شود. برای جلوگیری از این امر و کنترل جریان سریع، از قطعه‌ای به نام برقگیر استفاده می‌شود. برقگیر انوع مختلفی دارد که یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها برقگیر تابلویی است. در این مقاله قصد داریم به بررسی برقگیر تابلویی پرداخته و انواع آن را بیان کنیم.
نگاهی به برقگیر و انواع آن
برقگیر که به آن سرج ارستر نیز گفته می‌شود یک نوع قطعه الکتریکی است که وظیفه محافظت از تجهیزات در برابر اضافه ولتاژ را برعهده دارد. به عبارت دیگر، در بعضی از مواقع که اتفاقاتی همچون برخورد رعد و برق و صاعقه به زمین یا ساختمان موجب ایجاد جریان اضافی در سیستم انتقال برق می‌شوند، در این وضعیت، لوازم و تجهیزاتی که بر سر راه این جریان قرار دارند ممکن است دچار آسیب‌دیدگی و یا سوختن برد الکتریکی شوند.
برای جلوگیری از این آسیب، از برقگیر یا سرج ارستر استفاده می‌شود و آن را بر سر راه جریان قرار می‌دهند تا جریان اضافه را کنترل کرده و انرژی مازاد را دفع کند. برقگیر یا سرج استر انواع مخنلفی دارد که هرکدام با توجه به کاربرد مورد نظر و شرایط جوی و آب‌وهوایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از انواع برقگیر می‌توان به برقگیر میله‌ای، برقگیر فیوزی، برقگیر خازنی، برقگیر با فاصله هوایی، برقگیر بدون فاصله هوایی، برقگیر با مقاومت غیرخطی و برقگیر تابلویی اشاره کرد. یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین برقگیرها، برقگیر تابلویی است که در ادامه قصد داریم این برقگیر را مورد بررسی قرار دهیم.
برقگیر تابلویی
یکی از انواع برقگیرها که ار کاربرد زیادی هم برخوردار می‌باشد، برقگیر تابلویی است که بیشتر در مراکز تجاری و صنعتی و ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. وظیفه این برقگیر نیز همانند سایر برقگیرها، محافظت از تجهیزات در برابر جریان اضافه است و به‌دلیل اینکه بیشتر در تابلو برق‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، به آن برقگیر تابلویی گفته می‌شود.
در ساختار این برقگیر از تعداد بسیار زیادی مقاومت الکتریکی استفاده شده است و در واقع همین مقاومت‌ها در برابر جریان اضافه ایستادگی کرده و آن را دفع می‌کنند. حتی می‌توان گفت این نوع برقگیرها بیشترین حذف اضافه ولتاژ را در بین سایر برقگیرها به خود اختصاص داده و بهترین عملکرد را نسبت به سایر برقگیرها دارند.
انواع برقگیر تابلویی
برقگیر تابلویی همانند بسیاری از وسایل دارای انواع و اقسامی بوده که هر کدام وظیفه خاص خود را برعهده دارند. در حالت کلی انواع برقگیر تابلویی را می‌توان در پنج دسته مختلف تقسیم‌بندی کرد. این پنج دسته عبارتند از:
- برقگیر دیتا یا مخابراتی
- برقگیر کلاس D
- برقگیر کلاس B
- برقگیر کلاس C
- برقگیر کلاس B+C
امروزه حفاظت از سیستم‌های مخابراتی به یکی از مهم‌ترین وظایف سرج ارسترها یا همان برقگیرها تبدیل شده است. از برقگیرهای تابلویی دیتا یا مخابراتی بیشتر برای محافظت از دوربین‌ها و همین‌طور کابل‌های CAT5 و CAT6 استفاده می‌شود. از برقگیرهای تابلویی کلاس D برای مقابله با ولتاژ اضافه و همین‌طور تکمیل جریان استفاده می‌شود. این نوع برقگیرها برای خطوطی که ولتاژ در آن‌ها پایین است، بسیار مناسب بوده و پرکاربرد است.
لازم به ذکر است برقگیر کلاس D نباید به صورت مستقیم در معرض رعد و برق و یا صاعقه قرار گرفته و در صورتی بروز چنین اتفاقی برقگیر به درستی عمل نکرده و حتی ممکن است برقگیر بسوزد (برقگیرهای تابلویی کلاس D تنها مناسب خطوط ولتاژ پایین یا ضعیف هستند). برقگیر کلاس B از بهره‌وری و اثربخشی بالایی برخوردار بوده و از این نوع برقگیرها بیشتر برای محافظت اولیه از تجهیزات در برابر صاعقه استفاده می‌شود و از تحمل جریان بالایی (۱۰۰ کیلو آمپر) برخوردار هستند.
همان‌طور که در قسمت‌های قبل به آن اشاره شد، علاوه‌بر صاعقه، سوئچینگ نیز می‌تواند موجب اضافه جریان شود. برای مقابله با جریان تولید شده بر اثر سوئچینگ، می‌توان از برقگیرهای تابلویی کلاس C استفاده کرد. این برقگیر به عنوان محافظ ثانویه عمل کرده و همچنین می‌تواند ولتاژهای ناشی از کلاس B و سوئیچینگ را به زمین منتقل کند.
آخرین مدل برقگیر تابلویی، برقگیرهای تابلویی کلاس B+C هستند که از بالاترین درجه محافظت در برابر اضافه ولتاژ ناگهانی برخوردار بوده و بیشتر در مراکز صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مزیتی که این نوع برقگیرها را نسبت به انواع قبلی متمایز می‌کند، تخلیه جریان بدون نیاز به تولید گاز یونیزه است. برقگیرهای تابلویی کلاس B+C در هنگام تخلیه ولتاژ اضافی، هیچ‌گونه گاز یونیزه‌ای را از خود صادر نکرده و نیازی به یونیزه‌کردن گاز و یا هوای اطراف خود برای انتقال یا دفع جریان ندارند.
این مزیت برقگیرهای کلاس B+C باعث شده است بتوانیم به‌راحتی در کنار وسایل قابل اشتعال، از این مدل برقگیر تابلویی استفاده کنیم. لازم به ذکر است امروزه بیشتر از این نوع برقگیر در مراکز صنعتی، تفریحی، ساختمان‌ها و … استفاده می‌شود.
نتیجه گیری
گاهی اوقات ممکن است به هر دلیلی در شبکه انتقال برق، ولتاژ اضافه ایجاد شود که این ولتاژ اضافه می‌تواند برای خطوط انتقال جریان و وسایل الکتریکی مضر باشد. برای از بین‌بردن این ولتاژ اضافه از وسیله‌ای به نام برقگیر کمک می‌گیریم. برقگیر یک قطعه الکتریکی است که وظیفه محافظت از تجهیزات در برابر اضافه ولتاژ را برعهده دارد. برقگیر انواع مختلفی دارد که یکی از پرکاربردترین آن‌ها، برقگیر تابلویی است.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی برقگیر تابلویی پرداخته و انواع آن را بیان کنیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. ممنون می‌شویم اگر نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در سایت تکه‌کابل در میان گذاشته و ما را از مباحث مورد نیازتان مطلع سازید.
501 بازدید
احسان شوکتی
