تیر برق چوبی، برعکس سایر تیرهای برق، استوانه‌ای‌شکل بوده و محلی برای بالا رفتن از آن تعبیه نشده است. بالا رفتن از این تیرها، مخصوصا در مناطقی که امکان استفاده از بالابر وجود ندارد، بسیار دشوار بوده و خطرناک است. برای این منظور از وسیله‌ای به نام رکاب تیر برق چوبی استفاده می‌شود که امکان بالا رفتن از تیرهای چوبی را فراهم می‌‌آورد. در این مقاله قصد داریم به بررسی رکاب تیر برق چوبی پرداخته و انواع آن را بیان کنیم.
رکاب تیر برق چوبی چیست؟
یکی از اجزای شبکه انتقال برق شهری و بین شهری که کاربرد بسیار زیادی داشته و به‌نوعی پایه انتقال برق و اجزای انتقال برق می‌باشد، تیر برق است. تیرهای برق در جنس‌ها و انواع مختلفی مانند بتنی، سیمانی، چوبی و فولادی تولید و ساخته شده و هر کدام از آن‌ها کاربرد خاص خود را دارند. یکی از مهم‌ترین انواع تیرهای برق، تیر برق چوبی است.
امروزه در بیشتر مناطق کشور، استفاده از تیر برق‌های چوبی منسوخ شده و تیر برق‌های سیمانی، بتنی و فولادی جایگزین این نوع تیر برق‌های چوبی شده‌اند اما نکته جالب این است که هنوز در برخی از مناطق از جمله مناطق روستایی، برق‌رسانی از طریق تیر برق‌های چوبی صورت گرفته و این نوع تیرهای برق نیز کاربرد دارند.
در بعضی مواقع از جمله خرابی و یا ایجاد مشکل در کابل‌های برق شبکه، نیاز به تعمیر یا بازرسیسی کابل‌ها و شبکه ارتباطات بالای تیرهای برق بوده و نیاز به بالا رفتن از تیر برق وجود دارد اما بالا رفتن از تیرهای برق همواره برای سیم‌بان‌ها و یا تعمیرکاران عمل و کاری دشوار و خطرناک بوده است زیرا بیشتر تیرها جای امنی برای ایستادن تعمیرکار یا سیم‌بان ندارند. همان‌طور که گفته شد، تیرهای برق چوبی استوانه‌ای‌شکل بوده و محلی برای بالا رفتن از آن و یا تکیه‌دادن به آن تعبیه نشده است.
در تیرهای جدیدتر نظیر تیرهای سیمانی یا بتنی، برای بالا رفتن سیم‌بان‌ها جای پا و یا به اصطلاح پله‌هایی برای بالا رفتن اپراتور طراحی و ساخته شده است که عمل بالا رفتن از تیر برق را بسیار آسان‌تر می‌کند اما عمل بالا رفتن از تیرهای چوبی که قدمت بیش‌تری نسبت به سایر تیرها دارند و جای پا و یا دست برای بالا رفتن از آن‌ها تعبیه نشده است، همواره دشوار و خطرناک بوده است.
البته لازم به ذکر است که اولین و مطمئن‌ترین راه برای بالا رفتن از تیرهای چوبی، استفاده از بالابرهای هیدرولیکی است اما از آنجا که بیشتر این تیرها در مناطق و روستایی و کوهستانی وجود داشته و استفاده از بالابر برای دسترسی به بالای تیر ممکن دشوار است، از قطعه‌ای کاربردی به نام رکاب تیر برق چوبی استفاده می‌شود می‌شود.
این قطعه کاربردی یکی از تجهیزات مورد استفاده برق‌کاران و سیم‌بانان است که از آن جهت بالارفتن و همچنین پایین‌آمدن از تیرهای چوبی استفاده می‌کنند. طرز استفاده از رکاب تیر برق چوبی بدین صورت است که ابتدا برق‌کار رکاب را به دور بدن خود و همچنین تیر برق مورد نظر پیچانده و از رکاب به عناون محافظ و بالارونده بهره برده و از سقوط اپراتور، تعمیرکار، برق‌کار یا سیم‌بان جلوگیری می‌کند.
رکاب تیر برق چوبی وسیله‌ای داسی‌شکل و به شکل نیم‌دایره است که به آن رکاب فرانسوی نیز گفته می‌شود. در بدنه این رکاب تعدادی خار و تیغه وجود دارد که برای فرورفتن در بدنه چوبی تیر برق طراحی شده‌اند و نقشی محافظتی دارند. هنگامی که این رکاب به تیر برق فشار وارد می‌کند، خارها در تنه تیر برق چوبی فرو رفته و این امر باعث حفظ تعادل برق‌کار بر روی تیر برق چوبی می‌شود.
انواع و اجزاء رکاب تیر برق چوبی
همان‌طور که مشخص است، رکاب تیر برق به دلیل استفاده زیادی و متنوعی که دارد در انواع مختلفی تولید و به بازار عرضه می‌شود. از سوی دیگر، با توجه به اینکه قطر تیر برق در تمامی موارد یکسان نبوده و امکان و احتمال متفاوت بودن شکل، اندازه و قطر تیر برق چوبی مورد نظر بسیار زیاد است، از این رو رکاب‌های تیر برق چوبی در انواع و اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند.
از انواع رکاب تیر برق چوبی می‌توان به رکاب‌های نمره 30، 28، 26، 23، 21 و 19 اشاره کرد که سایز 21 تا 26 بیش‌ترین استفاده را در بین سایر سایزهای این وسیله کاربردی دارند. با اینکه این رکاب‌ها از سایزهای مختلفی برخوردار هستند اما اجزاء اصلی استفاده شده در تمامی آن‌ها یکسان بوده و تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. از اجزاء اصلی تشکیل‌دهنده این رکاب‌ها می‌توان به داسی خاردار، بند چرمی رکاب و کفشک اشاره کرد.
داسی این رکاب به دلیل فشار زیادی که تحمل می‌کند، بیشتر از جنس چدن و یا استیل فشرده بوده و بسیار مستحکم است. بندهای استفاده شده در این رکاب‌ها به دلیل خاصیت کششی و استحکام بالایی که باید داشته باشند، بیشتر از جنس چرم با دوام تهیه شده و به‌زودی پاره و یا خراب نمی‌شوند، البته باید دقت کنید و توجه داشته باشید که آب و یا محیط مرطوب برای این بندهای چرمی مناسب نبوده و باعث پوسیده‌شدن آن‌ها و کاهش عمر رکاب تیر می‌شود.
از این رو، باید از بندهای چرمی و رکاب تیر برق در محیط و هوایی خشک و دور از رطوبت نگهداری کرد. در ضمن، برای عدم ترک خوردگی و یا فرسودگی این بندها، می‌توانید آن‌ها را به صورت مرتب با روغن چرب کرده و از آن‌ها در برابر پوسدگی محافظت نمایید. کفشک قسمت دیگری از رکاب است که برای قرارگیری پا و بالارفتن از تیر ساخته و تعبیه شده است. در این وسیله داسی خاردار از طریق تسمه فولادی به کفشک متصل شده و سپس توسط بندهای چرمی، به پا اپراتور متصل می‌شوند.
هنگام استفاده از رکاب تیر برق چوبی باید به سلامت و سایز خارهای نوک تیز روی رکاب توجه ویژه شود زیرا اگر این خارها کند شده باشند و یا از سایز استاندارد برخوردار نباشند، به‌خوبی به درون بدنه تیر برق فرو نرفته و سلامت برق‌کار یا اپراتور به خطر می‌افتد. البته نمونه دیگری از این رکاب‌ها نیز موجود است که به آن رکاب نیزه‌ای گفته می‌شود اما این نوع رکاب چندان مورد استفاده قرار نگرفته و کاربرد بسیار کمی دارد.
نتیجه گیری
تیرهای برق جزئی از اجزای خطوط انتقال برق شهری و بین شهری بوده و انواع مختلفی دارند. یکی از مهم‌ترین انواع تیرهای برق، تیر برق چوبی است. تیرهای برق چوبی به دلیل قدیمی‌بودن و عدم تعبیه فضای کافی برای بالا رفتن و یا مستقرشدن در قسمت بالایی تیر برای تعمیرات یا بررسی تجهیزات برقی، خطرناک بوده و بالا رفتن از آن‌ها بسیار دشوار است. برای این منظور از وسیله‌ای به نام رکاب تیر برق چوبی استفاده می‌شود. این رکاب برای بالا رفتن از تیر برق‌های چوبی مورد استفاده قرار گرفته و از بدنه‌ای داسی‌شکل، بندی چرمی و دو کفشک تشکیل شده است.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی رکاب تیر برق چوبی پرداخته و انواع آن را بیان کنیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. ممنون می‌شویم اگر نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در سایت تکه کابل در میان گذاشته و ما را از مباحث مورد نیازتان مطلع سازید.
275 بازدید
احسان شوکتی
