آیا می‌دانید ارت و همبندی چیست؟ با تفاوت آن‌ها آشنایی دارید؟ با دانستن کارایی اصلی همبندی در پروژه‌های ساختمانی می‌توان به طرز چشم‌گیری از بروز خسارات جانی و مالی و خطراتی نظیر آتش‌سوزی ناشی از برق‌گرفتگی جلوگیری نمود. بحث ارت همبندی آن‌قدر حائز اهمیت بوده که حتی در مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان به عنوان یکی از الزامات ایمنی ساختمان‌سازی مطرح شده است. در ادامه این راهنما ضمن آشنایی بیش‌تر با همبندی و ارت به بررسی تفاوت‌های میان دو اصطلاح مذکور نیز خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
ارت و همبندی چیست؟
بارها در هنگام شارش بار الکتریکی مسیری را انتخاب می‌کنند که از مقاومت کم‌تری برخوردار باشد. افزون بر این، بارهای الکتریکی در هنگام برق‌گرفتگی نیز از همین قانون پیروی کرده و به منظور ادامه شارش، بدن انسان که مقاومت کم‌تری دارد را انتخاب خواهند کرد. در چنین شرایطی نیاز به همبندی به خوبی احساس می‌شود. در حقیقت، منظور از همبندی اتصالاتی بوده که به موجب آن کلیه تجهیزات فلزی ساختمان به هم‌دیگر متصل شده و هم‌پتانسیل می‌شوند؛ به این معنا که دیگر هیچ اختلاف پتانسیلی وجود نداشته باشد.
انواع ارت و همبندی
همبندی را می‌توان از لحاظ محل استفاده و تجهیزاتی که شامل می‌شود در دو دسته کلی طبقه‌بندی نمود:
همبندی اصلی (Main Equipotential Bonding)
در همبندی اصلی، سازه‌ها و تجهیزات اصلی ساختمان به شینه اصلی زمین متصل خواهند شد. اجزای تشکیل‌دهنده این نوع همبندی عبارت است از:
- کلیه تأسیسات فلزی نظیر لوله‌های آب، فاضلاب، گاز و شیلدهای فلزی
- کابل برق و تلفن
- تیر و ستون‌ها در اسکلت فولادی و فلزی
- آرماتورها در اسکلت بتنی
همبندی اضافی یا تکمیلی (Supplementary Equipotential Bonding)
از این نوع همبندی در تمامی دستگاه‌های نصب و ثابت شده موجود در فضاهای خاص که میزان رطوبت بالایی دارند و احتمال برق‌گرفتگی در آن‌ها شدید است، بهره‌گیری می‌شود. اجزای تشکیل‌دهنده این نوع ارت و همبندی عبارت است از:
- وان فلزی موجود در حمام
- هادی حفاظتی پریزها و روشنایی‌ها و بدنه هادی وسایل نصب شده نظیر لباس‌شویی، ظرف‌شویی، یخچال و…
- وسایل رسانای نصب شده در آشپزخانه نظیر یخچال، سینک ظرف‌شویی، اجاق گاز، قفسه فلزی ظروف و…
- تأسیسات فلزی به کار رفته در اسطبل دام‌داری
- تجهیزات فلزی و رسانای موجود در اتاق عمل بیمارستان‌ها
- تجهیزات فلزی مربوط به سونای بخار و استخر
منظور از هادی همبندی چیست؟
اجسامی نظیر سیم مسی، میلگرد، تسمه و ستون و تیر فلزی تحت عنوان هادی‌های همبندی شناخته می‌شوند که در ادامه با نوع مسی و میلگرد هادی‌های مذکور آشنا خواهیم شد:
هادی مسی
عموماً هادی‌های مسی به دلیل ساختار و ویژگی‌هایی که دارند در قسمت‌های خاصی از خانه مثل بام و سقف موتورخانه بالابرها مورد استفاده قرار گرفته و می‌بایست دارای شرایط زیر باشند:
- سطح هادی می‌بایست بین 6 تا 25 میلی‌متر در نظر گرفته شود.
- سطح مقطع هادی مسی نباید کوچک‌تر از نصف مساحت بزرگ‌ترین تجهیز حفاظتی در نظر گرفته شود.
- این نوع هادی ارت و همبندی باید به میلگرد متصل باشد و با استفاده از جوش در هر 6 متر یک اتصال انجام پذیرد.
هادی میلگرد
میلگرد نیز بر حسب خصوصیاتی که دارد می‌تواند جایگزین خوبی برای مس باشد؛ به این شرط که از اصول زیر پیروی شود:
- میلگرد همبندی می‌بایست از میان میلگردهای اصلی سازه یا میلگرد اضافه انتخاب شود.
- همبندی با میلگرد نباید به ساختار فنی ساختمان آسیبی وارد کند.
- قطر میلگرد می‌بایست بین 8 الی 10 میلی‌متر بر مبنای سطح مقطع تجهیزات در نظر گرفته شود.
- در این نوع ارت و همبندی، اتصالات بایستی به گونه‌ای انجام شود که در محل اتصال میزان مقاومت به حداقل مقدار موجود برسد. (برای انجام چنین کاری جوش‌کاری گزینه مناسبی برای اتصالات بین تجهیزات خواهد بود.)
مزایای همبندی در ساختمان چیست؟
همبندی عملیاتی بوده که به منظور تأمین امنیت و حفاظت از ساختمان و ساکنین صورت گرفته و مزیت‌های فراوانی در پی دارد:
- حفظ ایمنی ساکنین و پیش‌گیری از برق‌گرفتگی در حین تماس مستقیم
- جلوگیری از آسیب‌رسی به وسایل الکترونیکی و مخابراتی
- افزایش امنیت ساختمان به واسطه همبندی اضافی
- کاهش احتمال بروز حوادث ناگوار نظیر آتش‌سوزی و خسارات ناشی از آن
- هدایت جریان‌های ایجاد شده در اثر صاعقه
مراحل اجرای همبندی
مرحله اول) رسم نقشه سیستم همبندی
پیش از شروع عملیات همبندی می‌بایست نقشه مسیرها و تجهیزات مورد نیاز همبندی روی پلان فوندانسیون و ستون‌ها رسم شود. علاوه بر ترسیم مسیر همبندی روی پلان فوندانسیون می‌توان روی سایر پلان‌های ساختمان نیز مسیر همبندی را به منظور اجرای عملیات با دقت بیش‌تر رسم کرد.
مرحله دوم) اجرای عملیات همبندی
در این مرحله پس از آماده‌سازی نقشه نوبت به اجرای عملیات می‌رسد. همبندی با ایجاد شبکه‌ای متصل به میلگردها، تیرهای فلزی و ستون‌های کلیه طبقات صورت می‌گیرد.
مرحله سوم) اتصال شبکه همبندی به شینه زمین
شبکه همبندی می‌بایست از سه نقطه به سیستم اتصال زمین وصل گردد. هر اندازه تعداد طبقات بالاتر برود، به همان نسبت تعداد اتصالات بیش‌تر خواهد شد.
تفاوت ارتینگ و باندینگ در چیست؟
سردرگمی‌های زیادی در مورد ارتینگ و همبندی وجود دارد، اما باید خاطر نشان کرد که هر دو اصطلاح در اکثر اوقات بر یک مفهوم اشاره دارند. در حقیقت، ارتینگ اصطلاحی بوده که توسط مستعمرات انگلیس سابق مورد استفاده قرار گرفته و باندینگ/گراندینگ یا همان همبندی اکثرا در کشورهایی که کم‌تر تحت نفوذ انگلیس بوده‌اند، کاربرد دارد. به صورت خلاصه، ارتینگ شامل مواردی بوده که در داخل زمین قرار گرفته و باندینگ مواردی هستند که بالای زمین قرار می‌گیرند. بنابراین، با در نظر گرفتن این که برخی از تجهیزات سیستم ارتینگ بالاتر از سطح زمین و برخی دیگر زیر زمین قرار می‌گیرند، می‌توان به تعریف درستی از ارتینگ و باندینگ رسید.
سخن پایانی
ارت و همبندی از جمله مهم‌ترین و ضروری‌ترین اقدامات و سیستم‌های حفاظتی و ایمنی در ساختمان‌ها هستند که اجرای آن می‌تواند از بروز حوادث ناخوشایند به طرز چشم‌گیری جلوگیری کند. شما چه اطلاعات دیگری در مورد این سیستم ایمنی دارید؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را با ما و کاربران گرامی تکه کابل در میان بگذارید.
1174 بازدید
محمد یاری پور
