یکی از پرکاربردترین وسایل برقکارها، فازمتر است. فازمتر ابزاری است که برای تشخیص وجود و یا عدم وجود ولتاژ الکتریکی و تشخیص فاز و یا نول‌بودن مورد نظر استفاده شده و کاربرد دارد. فازمترها در انواع مختلفی تولید شده که هر یک از آن‌ها دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. از این رو، در این مقاله قصد داریم به بررسی فازمتر پرداخته و انواع آن را بیان کنیم.
فازمتر چیست؟
فازمتر یا فازنما وسیله‌ای است که ظاهری شبیه به پیچ‌گوشتی داشته که علاوه‌بر امکان باز و بسته‌کردن پیچ‌ها، امکان تشخیص وجود و یا عدم وجود ولتاژ الکتریکی در پریزها و سیم‌های برق را داشته و برای تشخیص فاز و یا نول‌بودن سیم هم به کار می‌رود. این وسیله کاربردی برای تعمیر و نگهداری لوازم برقی، نصب و راه‌اندازی تجهیزات برقی، آزمایش سیم‌کشی برق ساختمان و … کاربرد داشته و استفاده می‌شود.
در حالت کلی می‌توان گفت فازمتر یک وسیله ضروری برای هر برقکار و هر شخصی که با برق سر و کار دارد، است. با استفاده از این دستگاه به ظاهر ساده می‌توانید از خطرات ناشی از برق‌گرفتگی، حریق، احتمال نشت جریان و … جلوگیری کرده و احتمال این خطرات را به حداقل برسانید.
چگونگی استفاده از فازمتر بدین شکل است که ابتدا نوک فازمتر را به سیم مورد نظر متصل کرده و سپس انتها بدنه فازمتر را با انگشت خود فشار می‌دهید. اگر لامپ LED یا نمایشگر دیجیتالی فازمتر روشن شد، بدین معنا است که سیمی که به نوک فازمتر وصل کرده‌اید، دارای ولتاژ الکتریکی بوده و یا سیم فاز است اما اگر چراغ دستگاه روشن نشده و هیچ تغییری در کارکرد دستگاه فازمتر به وجود نیامد، سیم فاقد ولتاژ الکتریکی بوده و یا ممکن است سیم مد نظر، نول باشد.
انواع فازمترها
همان‌طور که گفته شد، فازنماها یا همان فازمترها کاربردهای زیاد و متنوی داشته که همین امر باعث شده است تا این وسیله کاربردی برقکارها در انواع و اقسام مختلفی تولید شده و روانه بازار شوند. هر کدام از این انواع فازمترها کاربرد و ویژگی‌های خاص خود را داشته و برای کاربرد خاص و مخصوص خود به کار می‌رود.
در حالت کلی، فازمترها را می‌توان به 4 دسته مختلف تقسیم‌بندی کرد که این دسته 4 دسته عبارتند از:
- فازمتر چراغ دار: یکی از با قدیمی‌ترین انواع فازمترها، فازمتر چراغ دار است. این نوع فازمترها یکی از قدیمی‌ترین و ساده‌ترین انواع فازمترها است که دارای یک لامپ ال ای دی بوده که در صورت وجود ولتاژ الکتریکی وی ا فازبودن سیم مورد نظر، این لامپ روشن شده و وجود جریان مشخص ی‌شود. در واقع، فازمترهای چراغ‌دار همان فازنماهای معمولی قدیمی هستند که از گذشته تا کنون مورد استفاده قرار گرفته و کاربرد داشته‌اند. ساختار فازمترهای چراغ‌دار بدین صورت است که از یک میله (میله پیچ‌گوشتی)، یک چراغ کوچک یا یک ال ای دی و یک مقاومت تشکیل شده و توانایی نشان‌دادن وجود یا عدم وجود ولتاژ الکتریکی و یا فاز و نول‌بودن سیم مورد نظر را دارند. فازمترهای چراغ دار دارای یک مدار باز هستند که برای تکمیل و بسته‌شدن مدار، به یک رسانا (بدن شما) نیاز دارند که جریان را به زمین متصل کرده و باعث نشان‌دادن ماهیت وجود و یا عدم وجود جریان در آن سیم شوند. این فازمتر بدین شکل کار می‌کند که زمانی که نوک فازمتر را به پریز برق متصل کرده و دستتان را در قسمت فلزی انتهای آن قرار می‌دهید، اگر سر آن فازمتر به سیم فاز متصل شده باشد، اختلاف پتانسیلی ایجاد می‌شود که منجر به روشن‌شدن چراغ شده و نشان‌دهنده فاز بودن سیم و وجود ولتاژ درون آن است اما اگر سیم مورد نظر نول بوده و فاقد ولتاژ الکتریکی باشد، اختلاف پتانسیلی ایجاد نشده و در نتیجه جریانی هم برقرار نمی‌شود و لامپ خاموش باقی می‌ماند.
- فازمتر مولتی کالر: یکی دیگر از انواع فازمترها، فازمتر مولتی کالر است که یکی از انواع فازنماهای پیشرفته و جدید به شمار آمده و کاربرد و دقت زیادی دارد. چراغ این نوع فازمتر از جنس لامپ و یا چراغ نئونی بوده و شدت نور بالایی از خود ساطع می‌کند که در طول روز و زمان‌های مختلف هم قابل تشخیص بوده و با استفاده از آن به راحتی می‌توان فاز و یا نول‌بودن سیم مورد نظر را تشخیص داد. چراغ فازمتر مولتی کالر نیز قابل‌تعویض بوده و در صورت خرابی چراغ یا همان لامپ مد نظر، می‌توان به سادگی آن را تعویض نمود.
- فازمتر الکترونیکی یا فازمتر دیجیتال: فازمترهای الکترونیکی یا همان فازمترهای دیجیتال اختلاف نسبتا زیادی با دیگر انواع فازنماها داشته و جزو انواع فازنماهای جدی به شمار می‌روند. این نوع فازنماها الکترونیکی و دیجیتالی بوده و میزان ولتاژ و اندوکتانس سیم مورد نظر را در صفحه نمایش دستگاه نشان می‌دهند. این نوع فازمتر از دو مدل قبلی کمی پیشرفته‌تر بوده و با دقت بسیار بیشتری اطلاعات مربوط به الکتریسیته و جریان را در اختیاز ما قرار می‌دهد.
- فازمتر القائی: فازمترهای القائی یکی دیگر از انواع فازمترها محسوب می‌شوند که علاوه بر توانایی تشخیص فاز و یا نول‌بودن سیم مورد نظر، قابلیت اندازه‌گیری و تست ولتاژ AC و DC را هم دارا بوده و دستگاهی کاربردی و مهم برای برقکارها به شمار می‌روند. با استفاده از فازمتر القائی می‌توانید میزان مقاومت الکتریکی و فرکانس سیم یا قطعه‌ی مورد نظر را تشخیص داده و از ماهیت داخلی آن مطلع شوید.
اجزای فازمتر
اکنون که با فازمترها و انواع آن‌ها آشنا شدید، بهتر است به بررسی قسمت‌های مختلف و اجزا فازمترها پرداخته و هر یک از آن‌ها را بیان کنیم. در حالت کلی، فازمترها از چندین قسمت ساخته و تشکیل شده‌اند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، همان قسمت میله پیچ‌گوشتی فازمتر است که قابلیت باز و یا بسته‌کردن پیچ کلید و پریز را به برقکار می‌دهد.
علاوه بر این، فازمترها دارای عایق و محفظه‌ای به عنوان عایق هستند که درون این محفظه یک لامپ کوچک، گیره و فنر قرار گرفته و هر کدام کاربری خاص خود را داشته و در صورتی که یکی از این قطعات کم شود، فازمتر به درستی عمل نخواهد کرد. در انتهای فازمتر نیز یک پیچ قرار گرفته است که برای بررسی و تشخیص سیم فاز از فول کاربرد داشته و در واقع این پیچ باید به دست انسان متصل شده تا یک مدار درون فازمتر تشکیل شده و در ورت فاز و یا دارای ولتاژبودن سیم مورد نظر، چراغ فازمتر روشن شود.
نتیجه‌گیری
یکی از ابزار لازم برای هر برقکاری، فازمتر است. فازمتر وسیله‌ای برای تشخیص وجود و یا عدم وجود ولتاژ الکتریکی و فاز و یا نول‌بودن سیم مورد نظر بوده و اهمیت بالایی دارد. فازمتر در تعمیر و نگهداری لوازم برقی، نصب و راه‌اندازی تجهیزات برقی، آزمایش سیم‌کشی برق و … کاربرد داشته و از آن می‌توان به عنوان یک ابزار ضرروری برای هر برقکاری یاد کرد.
در این مقاله سعی کردیم به بررسی فازمتر پرداخته و انواع آن را بیان کنیم. امیدوارم این مطلب مورد پسند و رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد. ممنون می‌شویم اگر نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در سایت تکه کابل در میان گذاشته و ما را از مباحث مورد نیازتان مطلع سازید.
400 بازدید
احسان شوکتی
