پست هوایی مجموعه‌ای از تجهیزات مشتمل بر ترانسفورماتور قدرت، کات اوت فیوز، برقگیر، تابلوی فشار ضعیف و… بوده که هدف از نصب آن‌ها تأمین برق اماکن مختلف می‌باشد. این پست‌ها در هوای آزاد و بر روی پایه نصب می‌شوند. چنانچه افزایش نصب پست هوایی سبب گسترش بهینه شبکه‌های فشار متوسط شود، مزیت‌هایی نظیر کاهش اقتصادی تلفات، برطرف شدن مشکلات ناشی از عدم تعادل جریان در فیدرهای فشار ضعیف طولانی و … را در پی دارد. نصب و اجرای پست‌های هوایی قوانین خاص خود را دارد که می‌بایست مورد توجه قرار گیرد تا عملکرد پست هوایی هنگام برق‌رسانی دچار اختلال نشود. ترانسفورماتور قدرت یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده پست‌های هوایی بوده که در این راهنما به نحوه نصب سکوی ترانسفورماتور و راه‌اندازی نوع خشک این دستگاه خواهیم پرداخت.
نصب سکوی ترانسفورماتور به چه صورت است؟
پیش از این که به سراغ سکوی ترانسفورماتور برویم، بهتر است که نگاهی بر کاربرد و ماهیت اصلی این دستگاه داشته باشیم. ترانسفورماتور یکی از اصلی‌ترین تجهیزات مورد نیاز در صنعت برق (از مبدا تولید انرژی الکتریکی تا مصرف) بوده که هم‌چون حلقه اتصال، سبب اتصال این شبکه گسترده شده و با کاهش یا افزایش فاکتورهای الکتریکی (ولتاژ و جریان)، امکان انتقال بهینه این انرژی ارزشمند را فراهم می‌سازد. به بیان دیگر، ترانسفورماتور مبدلی است که بدون اعمال تغییر در فرکانس سیستم، توان مورد نیاز مصرف‌کننده را در سطح ولتاژ معین تأمین خواهد کرد. عموماً ترانسفورماتورهایی که در پست‌های هوایی نصب می‌شوند دارای ظرفیت‌های ۲۵، ۵۰، ۱۰۰، ۱۶۰، ۲۰۰، ۲۵۰، ۳۱۵ و ۴۰۰ کیلوولت آمپر و از نوع روغنی کنسرواتوری و هرمتیک می‌باشند.
نصب سکوی ترانسفورماتور
سکوی ترانسفورماتور به منظور نصب این دستگاه به صورت هوایی به انواع رایج زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- سکوی ترانسفورماتور به منظور نصب به صورت تک پایه
- سکوی ترانسفورماتور به منظور نصب تا قدرت ۲۵۰ کیلوولت آمپر
- سکوی ترانسفورماتور به منظور نصب با قدرت ۳۱۵ و ۴۰۰ کیلوولت آمپر
بر روی سکوی ترانسفورماتور می‌بایست علامت اختصاری سازنده به صورت مشخص حک شده باشد. لازم به ذکر است که ترانسفورماتورهای قدرت با قدرت‌های پایین‌تر از ۱۵ کیلوولت آمپر می‌بایست بر روی پایه‌های تکی نصب شوند. برای نصب ترانسفورماتورهای سنگین‌تر، سکوهای فلزی روی دو پایه کاربرد دارند.
نصب و راه‌اندازی ترانسفورماتورهای خشک
در بخش‌های قبلی ذکر شد که در پست‌های هوایی عموماً از ترانسفورماتور روغنی استفاده می‌شود. اما گاهاً در این سیستم ترانسفورماتورهای خشک نیز کاربرد دارند که با رعایت دستورالعمل نصب سکوی ترانسفورماتور راه‌اندازی می‌شوند. نصب ترانسفورماتور خشک مراحل مختلفی دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد:
بازرسی داخلی ترانسفورماتور
در این مرحله می‌بایست احتمال شکستگی اتصالات، آسیب یا جابه‌جایی برخی از قسمت‌های داخلی، ورود گرد و غبار یا هر نوع اشیای خارجی، شکستگی مقره‌ها و یا نفوذ آب به داخل ترانسفورماتور مورد بررسی قرار گیرد. بازرسی داخلی برای ترانسفورماتورهای خشک که دارای محفظه خنک‌کننده سیم‌پیچ و هسته هستند در یک مکان تمیز و خشک به راحتی قابل انجام خواهد بود. اما بازرسی داخلی برای ترانسفورماتورهای خشک آب‌بندی شده لازم است که با توافق بین خریدار و سازنده در کارخانه انجام پذیرد. پیش از برداشتن درپوش تانک یا مخزن در این نوع از ترانسفورماتورها بایستی گاز عایق مطابق با دستورالعمل‌های سازنده خارج گردد.
کنترل ترانسفورماتور قبل از برق‌دار کردن
فشار داخل مخزن ترانسفورماتور خشک آب‌بندی شده می‌بایست پیش از بهره‌برداری مورد بررسی قرار گیرد و اگر فشار کمتر از میزان استاندارد باشد، لازم است محل نشت کنترل و تعمیر شود. علاوه بر این، فشار تانک می‌بایست بر اساس دستورالعمل سازنده به میزان مناسب برسد.
آزمون‌ها
آزمون‌های پیش از سرویس، پس از نصب سکوی ترانسفورماتور جدید و قبل از برق‌دار کردن دستگاه انجام شده و نتایج به دست آمده به منظور انجام مقایسه‌های بعدی ثبت خواهد گردید. آزمون‌های دوره‌ای پیش از بهره‌برداری مجدد از ترانسفورماتوری که مدتی در دست تعمیر یا بدون برق بوده انجام می‌گیرد. اگر احتمال نفوذ رطوبت به عایق ترانسفورماتور وجود دارد، می‌بایست پیش از انجام آزمون‌ها مورد بررسی شود.
آزمون‌های پیش از سرویس و نصب سکوی ترانسفورماتور
- آزمون استقامت عایقی
اندازه‌گیری استقامت عایقی به منظور مقایسه با نتایج آزمون‌های بعدی و تعیین قابلیت اطمینان ترانسفورماتور به جهت سرویس‌دهی مناسب الزامی می‌باشد. لازم به ذکر است که این آزمون می‌بایست قبل از آزمون ولتاژ انجام پذیرد. اندازه‌گیری استقامت عایقی باید بر اساس استاندارد ANSI/IEEE C57.12.91 انجام شده و در حین آزمون میزان دما و رطوبت ثبت گردد.
- آزمون ولتاژ
آزمون مذکور نیز می‌بایست بر اساس استاندارد ANSI/IEEE C57.12.91 صورت گیرد. لازم به ذکر است که استفاده از هر دو ولتاژ AC و DC در انجام این آزمون مجاز می‌باشد.
- به دست آوردن نسبت سیم‌پیچ‌ها در تپ‌های مختلف
- اندازه‌گیری میزان مقاومت سیم‌پیچ‌ها
- اندازه‌گیری تلفات بدون بار و جریان تحریک
- پلاریته و زاویه فاز
- آزمون ولتاژ القایی
آزمون‌های دوره‌ای بعد از نصب سکوی ترانسفورماتور
- آزمون مقاومت عایقی
- آزمون ولتاژ
- اندازه‌گیری مقاومت سیم‌پیچ‌ها
- اندازه‌گیری نسبت ولتاژ‌ها
- اندازه‌گیری تلفات بدون بار و جریان تحریک
- پلاریته و زاویه فاز
- آزمون ولتاژ القایی
نکته: چنانچه هیچ کدام از آزمون‌های مذکور انجام نشده باشد، بهتر است که آزمون ولتاژ پس از انجام سایر آزمون‌ها صورت گیرد.
راه‌اندازی و نصب سکوی ترانسفورماتور و ترانسفورماتور خشک
نصب سکوی ترانسفورماتور مطابق دستورالعمل نصب که در ابتدای مقاله به آن اشاره کردیم انجام خواهد گرفت. پس از این که نصب ترانسفورماتور بر اساس دستورالعمل سازنده انجام شد و کلیه آزمون‌های موردنیاز نیز صورت گرفت، ترانسفورماتور آماده راه‌اندازی و بهره‌برداری خواهد بود. بهره‌برداری از ترانسفورماتورهای خشک مشابه با ترانسفورماتورهای روغنی است. به این ترتیب که ترانسفورماتور می‌بایست با ولتاژ مورد نظر آزمایش شده و صدای وزوز آرام و یک‌نواخت بدون آن که سوت بکشد یا صدای ناهنجاری ایجاد کند، از آن شنیده شود. سپس برق آن برای مدتی قطع شده تا اتصالات آن مجدداً مورد بازرسی قرار گیرد.
سخن پایانی
ترانسفورماتور یکی از مهم‌ترین و می‌توان گفت اصلی‌ترین جزء تشکیل‌دهنده پست‌های توزیع برق هوایی بوده که به منظور نصب و کارکرد صحیح لازم است نحوه استاندارد نصب سکوی آن، مراحل راه‌اندازی و بهره‌برداری، آزمون‌ها و… مورد توجه قرار گیرند. در این راهنما ضمن آشنایی با نحوه نصب سکوی ترانسفورماتور، با دستورالعمل نصب و راه‌اندازی ترانسفورماتور نوع خشک نیز آشنا شدیم. قابل ذکر است که عدم توجه به دستورالعمل سازنده هنگام نصب و اجرای ترانسفورماتور در عملکرد آتی دستگاه و شبکه برق‌رسانی اختلال ایجاد خواهد؛ در نتیجه در نظر گرفتن نکات مذکور و رعایت آن‌ها الزامی است.
منبع: مشخصات عمومی و اجرایی پست‌های توزیع هوایی و زمینی (نشریه ۳۷۵)
96 بازدید
الهه زینالی
